ORIGINAL_ARTICLE
حوزه و دانشگاه
https://jh.isca.ac.ir/article_4165_d41d8cd98f00b204e9800998ecf8427e.pdf
1986-12-22
3
26
پاورقى ها 1- یادنامه شهید بهشتى .137.
1
2- اطلاعات 63/09/28.
2
4- الثمرات پیرامون وحدت حوزه و دانشگاه از سخنرانى دکتر روحانى .111.
3
5- همان مدرک 119.
4
6- ر.ک به : پیرامون انقلاب اسلامى شهید مطهرى صدرا سخنرانى استقلال و آزادى .161.
5
7- صحیفه نور 1.265264.
6
8- الثمرات 21.
7
9- ر.ک . به : صحیفه نور 1.255.265.
8
10- جمهورى اسلامى از مصاحبه با آقاى طاهرى خرم آبادى 60/09/30.
9
11- دانشگاه انقلاب نشریه جهاد دانشگاهى فروردین 60 (شماره 10).
10
12- اطلاعات 64/11/19.
11
13- کیهان 60/10/13.
12
14- دانشگاه انقلاب از مصاحبه با آقاى دکتر سروش مهر 60 (شماره 4).
13
15- دانشگاه انقلاب بهمن 61.
14
16- صحیفه نور 9.4443.
15
17- جمهورى اسلامى 62/11/4.
16
18- اطلاعات 63/10/1.
17
19- از بیانیه دفتر تحکیم وحدت به مناسبت 27 آذر 63. (کیهان 63/09/29).
18
20- کیهان 63/08/13.
19
21- الثمرات 206.
20
22جمهورى اسلامى از سخنرانى در جمع طلاب مدرسه شهید مطهرى - 62/11/4.
21
23- جمهورى اسلامى 62/10/17.
22
24-از پیام آقاى خامنه اى به سمینار حوزه و دانشگاه کیهان 62/10/10.
23
25- الثمرات 120.
24
26- جمهورى اسلامى 62/11/11.
25
27- کیهان فرهنگى سال سوم مهرماه 65 60.
26
29- دانشگاه انقلاب از مصاحبه با آقاى خامنه اى . فروردین 61.
27
ORIGINAL_ARTICLE
مصاحبه با استاد آیت الله فیاض
https://jh.isca.ac.ir/article_4166_d41d8cd98f00b204e9800998ecf8427e.pdf
1986-12-22
27
40
پاورقى ها
1
1. مجله حوزه41.16 .
2
2. براى شرح حال ایشان مراجعه کنید به مجله حوزه شماره 17 مصاحبه .
3
3.مدرک پیشین.
4
4 .مدرک پیشین .
5
5. آیه الله حاج سیدابوالحسن اصفهانى که دراصفهان به دنیا آمد در نجف زندگى کرد پس از طى مراحل علمى در فقه اصول رجال و دانشهى عقلى و نقلى تبحر یافت . وى را به سعه نظر حافظه توانا جودت ذهن و سرعت انتقال ستوده اند تا زنده بود به گونه اى آبرومندانه حوزه و زندگى اهل علم رااداره کرد. با داشتن حوزه درسى بسیار شکوهمند و گرم از قلمرو وسیعى نیز در مرجعیت و زعامت برخوردار بود .
6
6.ایشان در شرح زندگانى خود نوشته اند: به خواندن کتاب از همان کودکى عشق مى ورزیدم ... در حدود یازده - دازده سالى به تحصیل زبان عربى پرداختم ولى همواره لطف پروردگار بدرقه راهم بود و حین تحصیل هم گاهى حالات خوش و نورانى نصیبم مى شد تااینکه به نوشتن کتاب[ اربعین] موفق شدم . علماى نجف که از نوشتن کتاب اربعین اطلاع حاصل کردند سوالاتى راجع به[ فقه] کتبااز من کردند و پس از آنکه جواب ایشان را دادم.[ درجه اجتهاد] به من عطا فرمودند.از آن به بعد مشغول تالیف کتاب بوده ام و به ترتیب کتابهاى:[ خزن اللئالى سیر و سلوک معاد روش خوشبختى واخلاق و سرانجم به تالیف : تفسیر مخزن العرفان پرداختم]... . به نقل از کتاب(اخلاق) .یازده . و[ علماء معاصرین] .311
7
7.تذکره القبور190.
8
8.مجله حوزه شماره 15 مصاحبه و[ شعوبیه] جلال همائى مقدمه .98.
9
9.مجله حوزه ، شماره .15 مصاحبه . و[ شعوبیه] . یکصدویک . و [تذکره القبور] .50.
10
10- مجله حوزه ، شماره 15 ، مصاحبه ، (شعوبیه). و (سیرى در نهج البلاغه)، مقدمه
11
11. (شعوبیه) ، 102 . (مجله حوزه) ، شماره 15 ، مصاحبه . و (مجله دانشکده ادبیات اصفهان).
12
12. شیخ محمدمحسن معروف به[ شیخ آقا بزرگ تهرانى] و[ صاحب الذریعه] در 1293 ه.ق در تهران متولد شد. در سن ده سالگى - پس از طى مراحل از مقدمات توسط پدر فاضل وارجمند خود ملبس به لباس روحانیت شد. پس ازاین به مدت 12 سال در تهران نزداستادان بزرگوارى به تعلیم ادبیات خط تجوید منطق فقه اصول و ریاضیات پرداخت .
13
در سال 1315 ه.ق . راهى نجف شد. و نزداستادان بزرگ و علماى دین به تحصیل مراحل عالى معارف اسلامى پرداخت و مراتب اجتهادى فقه واصول و حدیث و اخلاق و معرفه الکتب واجازات را نزد گروهى از بزرگان مانند: حاج میرزا حسین نورى آخوند ملا محمدکاظم خراسانى سیدمحمدکاظم یزدى میرزا محمدتقى شیرازى و شریعت اصفهانى آموخت .
14
در سال 1329 ه.ق براى بهره ورى از محضر درس میرزا محمدتقى شیرازى تالیف کتاب بزرگ[ الذریعه] و دیگر کارها راهى سامرا شد و جمعا در حدود 24 سال در سامرا زیست . و در این مدت مقدارى از کارهاى علمى خویش را به سامان رسانید و تالیفات خود را به تکمیل نزدیک کرد. آنگاه به سال 1354 به نجف بازگشت و تاپایان عمر (1389ه) دراین جامع بزرگ علمى مقیم بود.
15
واولین جلدالذریعه را در سال 1355ه به طبع رسانید. شیخ دراخلاق اسلامى و تقواى نفس و طهارت ضمیر نیزاز نمونه هاى اندکیابى بود که احوالات آنان اصحاب ائمه طاهرین و علماى بزرگ شیعه را به یاد مى آورد. به
16
تعبیر علامه امینى ( الغدیر ج 10.ح ) او[ بقیه السلف الصالح] بود. (برگزیده از مقاله تحقیقى وارزشمند[ شیخ آقا بزرگ تهرانى] نوشته محمدرضاى حکیمى که دیدن تمامى این مقاله براى خوانندگان نیز سودمنداست ).
17
13. ملامحمدحسین فشارکى از علماى بزرگ فقیه اصولى ادیب متکلم و رجالى بود.
18
ازبزرگانى مانند: شیخ زین العابدین مازندرانى حاج میرزا حبیب الله رشتى و میرزاى شیرازى بهره برد. تالیفاتى مانند: حاشیه رسائل و حاشیه طهارت شیخ انصارى از خود بجاى گذاشت و شب سه شنبه 8 ذیقعده 1353 ه.ق . دراصفهان - وفات یافت . ریحانه الادب ج 4.342 تذکرة القبور
19
آیه الله شیخ محمدابراهیم بن حاج محمدحسن خراسانى اصفهانى مشهور به کلباسى (کرباسى ) فقیه واخلاقى بلند مرتبه از دست پروردگان حکیم متاله عارف واصل و فقیه بیدار دل حضرت آیه الله حاج آقا محمد بیدآبادى است که حیات طیبه و سرمشق هدایت را ازاین عارف و حکیم بزرگ فرا گرفت . نه تنها شاگرد وى در سیر وسلوک معنوى بود بلکه پس از فوت پدر در کودکى تحت تکفل و تربیت وى نیز قرار داشت .
20
درسال 1180 ه.ق دراصفهان متولد شد. (تذکره القبور سال تولد وى را 19 ربیع الثانى 1190 ه.ق - در کاخ خراسان نوشته است ) بااستوارى مقدمات دانش را فرا گرفت سپس راهى نجف شد.از محضر بزرگانى مانند: سیدمیرعلى طباطبائى (صاحب کتاب الریاض ) ملامحمدمهدى نراقى - م 1209ه.ق - (صاحب کتاب جامع السعادات ) آیه الله کاشف الغطاء - م 1229 ه.ق آخوند ملاعلى نورى - م 1248ه.ق - و ... بهره گرفت و پس از دریافت اجازات روایى واجتهادى راهى ایران و حوزه قم شد و در خدمت میرزاى قمى صاحب قوانین الاصول نیز به بهره ورى پرداخت سپس راهى موطن خود اصفهان شد و در شب پنجشنبه 8 جمادى الاول 1261ه.ق چشم از جهان بست و در مسجد حکیم (که فرزندانش نیز همگى آنجا مدفونند) بخاک سپرده شد.14.
21
آثار گرانقدر وارزشمندى مانند:اشارات الاصول - در دو جلد - الایقاظات دراصول شوارع الهدایه فى شرح الکفایه - که در فقه و شرح کفایه مرحوم محق سبزموارى است - و منهاج الهدایه و ...از خود بجاى گذاشت . وى که داراى فرزندا نفاضل و بزرگوارى مانند: ملامحمدمهدى - فرزند بزرگ وى م 1292 ه.ق که از علما و بزرگان عصر خویش بود. مانند پدر در زهد عبادت و تقوى زبان زد خاص و عام گشته بود. تالیفات گرانقدرى از وى بجا مانده است .
22
فرزند دیگر وى : محمدابوالمعالى - (1247 - 1325 ه.ق )است که بسیار اندیشمند متبحر متقى و داراى آثار علمى ارزشمند بود.
23
فرزند دیگرى وى : میرزا جمال الدین - م 1350 ه.ق . فرزند دیگرى وى : مرحوم حاج میرزاابوالهدى است که آثار بسیارارزشمندى مانند:
24
سماءالمقال فى تحقیق علم الرجال الحاشیه على کفایه الاصول الفوائد الرجالیه و ...از خود بجاى گذاشت.[ معارف الرجال] ج 2.190 و[ کتاب جوانان اصفهان] .22 و[ ریحانه الادب] ج 5.42 و ج[ .269.7 روضات الجنات] ج 1.34. و[تذکره القبور] .155 43و 40 و[ سمااالمقال] . مقدمه .
25
15.نهج البلاغه صبحى صالح حکمت .73.
26
ORIGINAL_ARTICLE
طرح و برنامه در حوزه
https://jh.isca.ac.ir/article_4167_d41d8cd98f00b204e9800998ecf8427e.pdf
1986-12-22
41
65
پاورقى ها 1.سوره بقره .211.
1
2.مجله حوزه شماره 15.
2
3.این مقاله در[ مجله حوزه] شماره 17 آمده است .
3
4.نهضتهاى اسلامى در صد ساله اخیر شهید مطهرى .95.
4
5. نهج البلاغه حکمت 288.
5
6.نهضتهاى اسلامى درصد ساله اخیر .99.
6
7.مدرک پیشین .58.
7
8.مدرک پیشین .101.
8
9.مطهرى مطهراندیشه ها ج 2.450.
9
10. هویت صنفى روحانى محمدرضا حکیمى از دفترانتشارات اسلامى .88.
10
ORIGINAL_ARTICLE
تفسیر علوم قرآن و منابع آن
https://jh.isca.ac.ir/article_4168_d41d8cd98f00b204e9800998ecf8427e.pdf
1986-12-22
66
82
پاورقى ها 1. مجله حوزه) شماره 16.86.
1
2. همان مدرک .6970.
2
3.سنت هاى تاریخ در قرآن .8584 مقدمات فى التفسیرالموضوعى للقرآن 1112.
3
4. درباره تفاسیر مشهور به آیات الاحکام پس ازاین مفصل بحث خواهیم کرد.
4
5. التفسیر والمفسرون نوشته غ دکتر محمدحسین ذهبى ج 1.148149.
5
6. من هدى القرآن .322324 با تلخیص و گزینش . فى القرآن معالم الحکومه الاسلامیه معالم النیوه مفاهیم القرآن و چهار جلد به فارسى انتشار یافته است .
6
7. از مجموعه تفسیر موضوعى آقاى سبحانى تاکنون چهار جلد به عربى با عناوین معالم التوحید
7
8. معالم التوحید فى القرآن .15.مبانى توحیداز نظر قرآن .14.
8
9.سنت هاى تاریخ در قرآن .9294.مقدمات فى التفسیر.. 20.19. درسهاى 1.3 کتاب یاد شده در تعریف و تحلیل تفسیر موضوعى و تجزیه اى و کاربرد و کفایتها و ویژه گیهاى آندو روشن تفسیرى است . به طالبان علم پژوهشگران و عاشقان قرآن و مباحث قرآنى مطالعه و دقت دراین سه درس را توصیه مى کنیم .
9
10. مرحوم آیه الله سیدحسن صدر مى گوید : اولین کسى که درقرائت کتاب نوشت ابان ابن تغلب شاگرد زین العابدین على ابن الحسین ع است که بان ندیم در الفهرست .276. و نجاشى در کتاب خود از آن یاد کرده اند. (تاسیس الشیعه .319).
10
این بیان مرحوم صدر درست نمى نماید چرا که براساسى برخى از منابع مقدمتان فى علوم القرآن .275.ت اریخ التراث العربى ج 1.47 یحیى ابن یعمر دراین زمینه اثرى داشته و وى به سال120 یا 129) در گذشته است . بنابراین ابان ابن تغلب اولین مدون و مصنف علم القرائه نخواهد بود.
11
11. یحیى بن یعمراز قراء معروف بصره واصلاایرانى و شیعه است و از شاگردان ابوالاسود دوئلى به شمار مى آید.ابى حاتم رازى وى را ثقه دانسته الجراح والتعدیل ج 9.196) وابن خلکان شرح تفصیلى
12
وى را آورده و گفته و به علوم قرآن نحو و لغت آشنائى داشت و دانش نحو را ازابوالاسود دوئلى گرفته بود. (وفیات ج 6.173) در آخر عمر به خراسان رفت و مدتى والى مرو بود. برخى معتقدند وى را بخاطر تشیع و مذاکره اى که بین او و حجاج ابن یوسف بعمل آمد به خراسان تبعید کردند. بهرحال وى از عالمان بزرگ و مولفان و مصنفان پیشتاز فرهنگ اسلامى است . رک : الفهرست .47.
13
معجم الادباء ج .42.20 تهذیب التهذیب 11 .305. بغیه الوعاه .417.وفیات الاعیان ج .173.6 تذکره الحفاظ ج 1.75. اعیان الشیعه ج .304/10/ تاریخ قرآن را رامیار .535 و ...
14
12.ابان ابن تغلب راوى بزرگ ثقه جلیل القدر ازاصحاب بزرگ و عظیم الشان امام زین العابدین امام محمدباقر وامام جعفر صادق ع است .
15
وى درابعاد مختلف فرهنگ اسلامى داراى آگاهیهاى وسیعى بود و در موضوعات مختلف اسلامى کتاب نوشته بود از جمله الغریب فى القرآن معانى القرن . کتاب الفضائل و ... وثاقت صداقت و والائى وى مورد اتفاق است . حتى ذهبى که در طعن به شیعه و قدح راویان آن بسیار حریص است ابان را توثیق کرده است . (میزان الاعتدان ج 1.5) براى آگاهى بیشتر رک : مجمع الرجال ج .16.1 تهذیب المقال فى تنقیح کتاب الرجال ج .204.1 جامع الرواه ج /09/1 بهجه الامال ج .486.1 معجم رجال الحدیث ج .143.1 اعیان الشیعه ج.96.2
16
13. منیه المرید .215 چاپ دفترانتشارات اسلامى . آداب تعلیم و تعلم در اسلام .603.
17
14. حرزالامانى که داراى .1173 بیت شعر پیرامون قرائت و تجویداست اثرى است فنى و بگفته کاتب چلپى : شاطبى دراین اثر طرزى نونهاد و مفاهیم تازه و بکر را عرضه کرد و کتابش عمده دراین فن تلقى شد (کشف الظنون .646) زیبائى اشعار و رسائى بیان دراین قصیده باعث شد که عالمان بسیارى بر آن شرح نگاشتند مدرک پیشین . روضات الجنات ج 6.34.13.
18
15. ابى محمدقاسم بن فیره شاطبى از عالمان و محققان بزرگ اسلامى قرن ششم هجرى است در تفسیر حدیث قرائت اصول و ... عالمى چیره دست و محققى توانمند بود. مرحوم مدرس تبریزى مى گوید:در تفسیر و حدیث و نحو و لغت و علوم عربیه یگانه دهر واستاداهل عصر خود بشمار مى رفت (ریحانه الادب ج 3.158) شاطبى به سال .538 بدنیا آمده و در سال .590از جهان رخت بربست .از شاطبى آثار بسیارى در موضوعات مختلف فرهنگ اسلامى به یادگار مانده است . رک
19
معجم الادباء ج .293.16 تذکره الحفاظ ج .356.4 وفیات الاعیان ج .71.4 شذرات الذهب ج .31.4 بغیه الوعاه .379.طبقات الشافعیه ج .297.4 طبقات القراء ج .20.2 روضات الجنات ج 6.33. معجم المولفین ج .110.8 الاعلام ج .180.5 ریحانه الادب ج 3.157 و ... 15.
20
16. على بن عثمان معروف به ابن قاصح از عالمان قرن هشتم هجرى است که به سال 716 در بغداداز مادر بزاد و به سال .801 وفات یافت .
21
وى در علم القرائه استاد فن بود واز دانشهاى دیگر نیز بهره اى داشت . برخى از آثار بجاى مانده از وى عبارتنداز :تلخیص الفوائد عقیله اتراب القصاء و .. رک : الضوداللامع ج 5.260. هدیه العارفین ج .727.1 کشف الظنون ج 369.1 الاعلام ج 4.312. معجم المولفین ج 7.148 و ...
22
17. سراج القارى از آثار سودمنداین فن است .این کتاب دوبار چاپ شده اول به سال .146 در مصر و پس از آن به سال 1352 این چاپ منقح تر و نیکوتراست واشعار اعراب گذارى شده است .
23
18. کنزالمعانى از بهترین و دقیقترین شرحهاى حرزالامانى است . حاجى خلیفه مى گویداین شرح مفید و مشهور بهترین و دقیقترین شرح حرزالامانى است (کشف الظنون ج 1.646. (
24
19. محمدابن ابراهیم جعبرى گویا آنچه در متن مقاله مرحوم تنکابنى با عنوان یاد شده آمده اشتباه است و نام
25
وى ابراهیم ابن عمر جعبرى که گاه ازاو به ابن السراج نیز یاد مى شود. وى به سال 640 در جعبر بدنیا آمد و در بغداد و دمشق دانش آموخت و مدتى در دمشق سکونت گزید و پس از آن به بلدالخلیل در فلسطین هجرت کرد و در همانجا به سال 732 در گذشت .
26
وى از عالمان پرکار و محققان توانمند در تالیف و تصنیف به نظام و نثر بوده و آثار وى راافزون بر صد عنوا دانسته اند. رک : الدرالکامنه ج .50.1 البدایه والنهایه ج .160.14 طبقات القراء ج 1.21 76 و ... الاعلام ج 1.55. معجم المولفین ج 1.75 و ...
27
20. این منظومه مشهوراست به مقدمه الجزریه که بااین بیت آغاز مى شود.
28
یقول راحى عفورب سامع محمدابن محمدالجزرى الشافعى (کشف الظنون ج 2.1799)
29
21. شیخ محمد بن محمدجزرى شافعى محدث مفسر مورخ نحوى معروف قرن هشتم هجرى از دانشمندان بزرگى است که درابعاد مختلف فرهنگ اسلامى آگاهیهاى گسترده اى داشته و در زمینه مختلف آثارى فراهم آورده است . وى در 25 رضمان 751 در دمشق از مادر بزاد از در همانجا حدیث فقه و دانش قرائت را فرا گرفت . وى مدت زیادى قاضى شیراز بود و پس از مسافرتها واقامتهاى متعدد در شهر و بلاداسلامى بالاخره به شیراز بازگشت و در 5 ربیع الاول سال .833 جان سپرد.
30
از آثاراوست النشر فى القراءات العشر التمهید فى التجوید و ...
31
رک : شذرات الذهب ج 204.7 طبقات القراء ج .247.2 مفتاح السعاده ج .88.1 مقدمه کتاب النشر... معجم المولفین ج 2/01/11 و ...
32
22. کشف الظنون ج 2.1799.
33
23 . . غبث النفع ... دوباره به چاپ رسیده و هر دوبار همراه با سراج القارى اول به سال .1346 در حواشى آن و در سال .1352 در ذیل صفحان آن .
34
24. عل بن محمدنورى سفاقسى محدث متکلم قرن یازدهم هجرى به سال .1040 در سفاقس (شهرى درافریقا که محصول آن زیتون است معجم البلدان ج 3.223.) بدنیا آمد و در همانجا بالید و رشد کرد. دانش قرائت را در تونس آموخت و پس از آن به مصر رفته پس از دانش اندوزى به زادگاهش برگشت ََ و به سال 1117 (1118؟) در گذشت .
35
رک : معجم المطبوعات .1873.معجم المولفین ج 7.207گ
36
25. براى آشنائى بیشتر با مولف ءلبرهان رک : الدررالکامنه ج .397.3 شذرات الذهب ج .335.6 هدیه العارفین ح .174.2 حسن المحاضره ج 1.247 الاعلام ج 6.61 و ...
37
26. رک . الاعلام ج 2.210.
38
27. رک . تفسیر و تفاسیر جدید.174.167. بااین عنوان کتابهایى که درباره تفسیرند ( اعم از تاریخ با تحلیل و تفسیر به فارسى و عربى واردو.(
39
28. براى آگاهى از کتاب و مولف آن و پاسخ یاوه ها واتهامات وى نگاه کنید به اثر گرانقدر علامه عالیقدر سیدمحسن امین عاملى با عنوان نقض الوشیعه الوالشیعه بین الحقائث والارها.
40
29. سه مقاله مفصل و تحقیقى دراین زمینه از آقاى حجتى دیده ام دو مقاله در کتاب تاریخ تفسیر و نحو آمده است از ص 1.131 و دیگرى در چهارده مقاله و گفتار 203 تا 239.
41
30. نمونه را مى توان از تاریخ القرآن ابوعبدالله زنجانى . تاریخ قرآن محمودرامیار .مدخل التفسیر فاضل لنکرانى . بحوث فى تاریخ القرآن و علومه ابوالفضل میرمحمدى . قانون تفسیر و تاریخ تفسیر سیدعلى کمالى دزفولى. تاریخ جمع قرآن کریم عطیه جبورى . قصه التفسیر احمد شرباصى . اتجاهات التفسیر فى العصرالحدیث قاسم قبیسى . الهادى فیمایحتاجه المفسرین الى المبادى هادى کاشف الغطا. و ... یاد کرد.
42
ORIGINAL_ARTICLE
سیره معصومان و عالمان
https://jh.isca.ac.ir/article_4169_d41d8cd98f00b204e9800998ecf8427e.pdf
1986-12-22
83
100
پاورقى ها 1. احتجاج طبرسى ج 1.26
1
2. نهج البلاغه فیض خطبه 40.
2
3. وسائل الشیعه ج 11.30.
3
4. بحارالانوار ج 10.126.
4
5. احتجاج طبرسى ج 2.74.
5
6. همان مدرک .76.
6
7. بحارالانوار ج 3.153.
7
8. الامام الصادق والمذاهب الاربعه ج 1.55.
8
9. تاسیس الشیعه .279.
9
10. بیست گفتار.127.
10
11. رجال نجاشى .31.
11
12. سکونى فضیل بن عیاض سلیمان بن حالد عمار ساباطى على بن حسن به فضال ابوالبخترى و...
12
13. اصول کافى ج 2.401.
13
14. اصول کافى ج 2.382.
14
15. تنزیه الانبیاء.179و 182.
15
16. مجمع البیان ج 1 سوره بقره ذیل آیه 195.
16
17. وحید بهبانى .176.
17
18. قصص العلماء .259.
18
19. مرزها.90.
19
20. الغدیر ج 1..
20
21. الفدیرج 4..
21
22. المراجعات .29و 30.
22
23. اصول کافى ج 2.375.
23
24. کرامیه فرقه اى است که در باب عقائد و کلام و تفسیر و فقه . عقائدى مخصوص و شاذ دارنداز جمله اینکه کرامیه جعل و ساختن حدیث را به منظور ترغیب مردم نسبت به اسلام مطلقا جایز مى دانستند و سیوطى در باره احمد بن عبدالله سیبانى گفته است او هزاران حدیث به نفع کرامیه ساخته است . الغدیر ج 10.20 مترجم
24
25. سیره نبوى .63.
25
26. همان مدرک .73.
26
27. مرآه العقول ج 11.80.
27
28. سوره بقره .258.
28
29. مرآه العقول ج 11.681.
29
30. سیره نبوى .66.
30
31.اصول کافى ج 1.70 مترجم .
31
32. وسائل الشیعه ج 11.503.
32
33. وسائل الشیعه ج 11.508
33
34. سوره بقره .257.
34
35. المیزان ج 2.361.
35
36. سوره نحل .126.
36
37. سوره انعام .38.
37
38. نهج البلاغه فیض خطبه 126.
38
39. پیرامون انقلاب اسلامى /11/
39
ORIGINAL_ARTICLE
آفات علم 7
https://jh.isca.ac.ir/article_4170_d41d8cd98f00b204e9800998ecf8427e.pdf
1986-12-22
101
120
پاورقى ها
1
[ .1محجه البیضاء] فیض کاشانى ج 1ص 130.
2
[ .2نهج البلاغه] صبحى صلاح خطبه 82.
3
[ .3بحارالانوار] علامه مجلسى ج 2ص 37 نهج الفصاحه سخن شماره 2964 (بااندکى تفاوت) .
4
[ .4بحارالانوار] ج 2 ص 38.
5
[ .5جهاداکبر] چاپ امیرکبیر ص 31.
6
6. من ارادالحدیث لمنفعه الدنیا لم یکن له فى الاخره نصیب ( الکافى ج 1ص 46 و محجه البیضاء ج 1 ص 127).
7
7. من تعلم من علوم الاخره یرید به الدنیا عرضا من عرض الدنیا لم یجد ریح الجنه . (بحار ج 2 ص 33).
8
8. من اخذالعلم من اهله و عمل به نجا و من اراد به الدنیا فهو حظه (کافى ص 46 بحار ج 2 ص 34 محجه ج 1 ص 126).
9
[ .9جهاداکبر] ص 31.
10
[ .10محجه البیضاء] ج 1ص 140.
11
[ .11 الاسلام بین العلماء والحکام] عبدالعزیزالبدرى ص 127 به نقل از[ احیاءالعلوم] مناسب است که فصل[ العلماء و منح الحکام] ازاین کتاب مطالعه شود.
12
[ .12وقدترون عهودالله منقوضه فلا تفزعون ... و بالادهان و المصانعه عندالظلمه تامنون]... نامه امام حسین ( ع ) به علماى وابسته به قدرت جور (تحف العقول نشر جامعه مدرسین ص 238. و نیز نامه امام سجاد ( ع ) به محمد بن شهاب زهرى .
13
13 .(131 جهاداکبر] ص 31.
14
14. و کان یقول لعلماءالدنیا: یااصحاب العلم ! قصورکم قیصریه و بیوتکم کسرویه واثوابکم طاهریه واخفافکم جالوتیه و مراکبکم قارونیه واوانیکم فرعونیه و ماتمکم جاهلیه و مذاهبکم شیطانیه فاین المحمدیه ؟... (محجه ج 1ص[ .
15
[ .15نهج البلاغه] صبحى صالح حکمت 457 واصول کافى ج 1 ص 46از رسول خا(ص ).
16
16.الذى یدعواالناس الى الاخره و نصب نفسه فى مقام الوعظه و التذکیر والامامه و قد رفض الدنیا فى الظاهر و قصده فى الباطن قبول الخلق واقامه الجاه ...( ایقاظ العلماء احمدبن عبدالله کوزه کنانى ص 62).
17
[ .17بحارالانوار] ج 2 ص 37.
18
[ .18جهاداکبر] ص 35.
19
[ .19یادنامه شهید آیه الله قدورسى] انتشارات شفق بقلم جمعى از دانشمندان ص 140.
20
[ .20 الغدیر] ( علامه امینى ج 2 ص 101).
21
[ .21 اصول کافى] ج 1 ص 46. محجه البیضاء ج 1ص 128.الحیاه ج 2 ص 326. بحارالانوار ج 2ص 33 تحف العقول نقل ازامام کاظم علیه السلام .
22
22. آل عمران آیه 199.
23
[ .23 اصول کافى] ج 1 ص 46 محجه البیضاء ج 1 ص 127.
24
امام خمینى
25
ازامور مهمى که مورد توجه بزرگان و علماء حوزه علمیه قم بوده است لین عمل مثبتى درباره آن انجان نگرفته ایجاد نظم وانضباط در حوزه هااست که لازم است از حوزه علمیه قم شروع شود. به طور جدى و اساسى عمل شود.البته این امر براى حفظ حوزه هااز ورود و عناصر منحرف از حیث عقائد واخلاق واعمال ازاهم وظائف شرعى است که به عهده همه خصوصا فضلاء و علماء و مدرسین مى باشد.
26
ORIGINAL_ARTICLE
سیر قانون نگارى درایران معاصر
https://jh.isca.ac.ir/article_4171_d41d8cd98f00b204e9800998ecf8427e.pdf
1986-12-22
121
144
پاورقى ها:
1
1. قانون به مفهوم اخص آن همان قانونى است که از غرب آمده است و ایرانیان به جز معدودى از آنان نسبت به آن ناآگاه بودند و به همین خاطر در تشکیل مجلس سر درگم بودند. دراین مورد نقل قسمتى از نوشته هاى ناظم الاسلام کرمانى براى بیان کمیت بیگانگى ایران با این نوع قانون خالى از بهره خواهد بود. وى مى نویسد :[امروز عصر جناب شیخ الملک کرمانى که تازه از فرنگستان مراجعت نموده آمد بنده منزل و گفت : مااهالى ایران تاکنون در خط مجلس و قانون و حقوق نبودیم .این مدارس هم که تاسیس شده است چون تازه سن و شاگردانش مبتدى بودند ازاین علم حقوق و علم اداره بى ربط مى باشند. تجربیات ما هم دراین خطوط نبوده است ...امروز که خداوند عالم علماى ما را موفق و موید فرمود بر بیدارى مردم و همراهى ازاهالى ایران و پادشاه ما زیادتراز توقع ما به ما داد.افسوس و هزارافسوس که نه ما را علم و تجربیات خارجه است تا با آن ترتیب پیش ببریم و نه خودمان به حال خود فکرى مى کنیم .اشخاص مغرض هم در بین افتاده اند و عما قریب کار را خراب مى کنند. دولت انگلیس سالهاى دراز هر یک از نکات را دانسته و ضرر و تفع هر چیزى را دیده واز روى تجربه و علم به این حال حالیه رسیده است . پس خوب است شما خدمت آقاى طباطبائى رسیده محرمانه عرض کنید: یک نفر معلم از دولت انگلیس بخواهند تا وضع مجلس و ترتیب مجلس و تدوین قوانین مجلس را به دستیارى ازاو بکنند. چه این مجلس باید درامور مملکتى و وضع قوانین دولتى مذاکره نماید و تشکیل و ترتیب و وضع آن ربطى به دین و مذهب ندارد. بالاخره بنده نگارنده و جناب شیخ الملک دراول غروب امروز خدمت آقاى طباطبایى رسیده چون اجنبى در مجلس نبود عنوان مقصود را نمودم . حضرت آقا تا یک اندازه قبول فرمودند و نزدیک بود به همین منوال امر بگذرد که دکتر رضاخان که حاضر در مجلس بود گفت : ما معلم از خارجه لازم نداریم[ [... تاریخ بیدارى ایرانیان] ج 3.594 ناظم الاسلام کرمانى به اهتمام على اکبر سعیدى سیرجانى .
2
.2تاریخ روابط ایران وانگلیس ج 5.2728 محمود محمود.
3
4. قضاوت در مورداعضاى مجامع فراماسونرى درایران و نیز طرفداران طرز حکومتى غرب بسیار مشکل است . نادیده گرفتن نقش آنان در مورداسارت فرهنگى جامعه اسلامى ایران و گرفتاریهاى چندین دهه کشوراسلامى به دست اروپائیان وامریکائیان فراراز واقعیتى است تلخ . همانگونه که متهم ساختن دربست آنان به مزدوران استعمار سختنى است گران و به دورازانصاف ! حق آن است که باید بین طرفداران غرب و نیز پیروان مجامع فراماسونرى به اعتباراهدافى که هر یک داشتند تفکیک قائل شد. گروهى به دنبال چاره جویى و درمان درد جامعه آن روزایران بدان وادى ها کشانده شدند و قهرا مصلحانى بودند ره گم کرده و گروه دیگر مزدورانى که ریگى به پاى و ریبى به قلب داشتند و در پى اجر و مواجب هر ذلتى را پذیرا بودند و صدالبته حق جویان ره گم کرده را بر سالکان سبیل شیطان امتیازى است انکار ناپذیرu !
4
[ .5تاریخ بیدارى ایرانیان] مقدمه [ :151....دراوایل سلطنت ناصرالدین شاه مشاره الیه ملکم مجلسى در تهران تشکیل داد و نام آن را فراموشخانه نهاد. خواست به توسط این مجلس اتحاد کاملى بین ارباب حل و عقداندازد و نفاقى را که میان ملت و دولت و بین درباریان بود مرتفع سازد. بلکه به این بهانه شروع دراصلاحات نماید. لکن افسوس که خوش درخشید ولى دولت مستعجل بود. منافقین دربارى و دشمنان ترقى او را بدخواه و قلمداد مجلس و فراموشخانه اش را به طاق نسیان و عدم گذاردند.
5
[ .6تاریخ بیدارى] مقدمه .149.
6
[ .7 مقالات تقى زاده] 4.185 به کوشش ایرج افشار:
7
[...این جانب در تحریص و تشویش باخذ تمدن مغربى درایران ( اگر هم قدرى به خطا وافراط) پیش قدم بوده ام و چنانکه اغلب مى دانند اولین نارنجک تسلیم به تمدن فرنگى را در چهل سال قبل بى پرواانداختم که با مقتضیات واوضاع آن زمان شاید تندروى شمرده مى شد و به جاى تعبیر [ اخذ تمدن غربى] پوست کنده فرنگى ماب شدن مطلق ظاهرى و باطنى و جسمانى و روحانى را واجب شمردم]... . 8.(مقالات تقى زاده) 321 1 [ .9نقش سیدجمال الدین اسدآبادى در بیدارى مشرق زمین .22محمد محیط طباطبائى .
8
10. میرزاملکم خان بااین که نقش اساسى در پیدایش فکر [ قانون] خواهى درایران داشت واز افرادى نظیر آخوندزاده و طالبوف ... تاثیر زیادترى درانقلاب مشروطه از طریق نوشته هایش گذاشت . لکن آنچه که وى در نوشته هایش روى آن تاکید فراوان داشت اصل[ قانون] و مجلس قانون گذارى بود و نظام خاصى از قبیل مشروطه یاامثال آن را مطرح نمى کرد.اگر چه محتوى سخن وى چیزى جز همان مشروطه و قانون اساسى نبود. دراین مورد رجوع شود به نوشته عبدالهادى حائرى به نام[ تشیع و مشروطیت درایران] مقاله ریشه هاى فکرى مشروطیت درایران .
9
11. یادآورى این نکته حائزاهمیت است که دراوائل پیدایش فکر مشروطه درایران بیش از 150 نشریه فارسى در داخل و خارج نشر مى یافت که قسمت اعظم آنها در زمینه[ مشروطه] و[ قانون] و تحریک مردم به انقلاب وانتقال اندیشه غرب و گزارش پیشرفت آنان به مردم ایران و موضوعاتى نظیر آن بود. در مورد نام روزنامه ها و ناشران آن رجوع کنید به[ تاریخ بیدارى ایرانیان] 4.650652.
10
[ .12مقالات تقى زاده] 4.271.
11
[ .13حیات یحیى] 2.14 میرزا یحیى دولت آبادى .
12
[ .14 اوران تازه یاب مشروطیت و نقش تقى زاده .209 بکوشش ایرج افشار.
13
[ .15 انجمن هاى سرى درانقلاب مشروطیت] .10 اسماعیل رائین [ .16 واقعات اتفاقیه در روزکار] 1.14 محمدمهدى شریف کاشانى به اهتمام منصوره اتحادیه و ...
14
17.انجمن هاى مخفى در زمان مشروطه نقش اساسى درانحراف مردم از خواسته هاى واقعى و کشاندن نهضت ضداستبدادى واستعمارى مشروطه به سوى ضداستبدادى صرف داشتند.این انجمن ها ازافرادى تشکیل مى شدند که غالبا تحت تاثیراندیشه غرب بودند و آگاهانه یا ناآگاهانه خط انگلیس را درایران ترویج مى کردند.انجمن هاى مورد بحث با پخش شبنامه ها علیه روحانیت و بستن اتهام وافترا به بزرگان دین و ترور علماء کوشش مى مکردند روحانیت تنها مانع اساسى در برابراستعمار را ترور شخصى یا شخصیت کنند. تلقى اینان این بود که راه پیشرفت مملکت دراقتباس فرهنگ غرب است و روحانیت دراین بین مانع عمده و لانجرم غیر ضرورى بل مضر!
15
. [ .18تاریخ بیدارى ایرانیان3] .584.
16
[ .19 همان مدرک] .585.
17
[ .20 همان مدرک] 567.
18
[ .21 همان مدرک] مقدمه .198.
19
[ .22.تنبیه المله و تنزیه الامه] .67 میرزاى نائینى به اهتمام سیدمحمود طالقانى .
20
23. میرزا ملکم خان ارمنى زاده اى بود که اسلام اختیار کرد. وى در نوشته هایش از دین و مذهب بسیار نام مى برد و تلاش مى کرداز خود چهره اى مذهبى ارائه دهد.او بر خلاف آخوندزاده که مذهب را صریحا مى کوبید از آن دفاع مى کرد. وى همچون مستشارالدوله و طالب اف کوشش مى کرد اعمال خویش را رنگ مذهبى دهد.این که وى واقعا معتقد بود یا ظاهرسازى مى کرد نیاز به بررسى دقیق و عمیق دارد که باید در جاى خود مورد بحث قرارگیرد. نویسنده کتاب[ تشیع و مشروطیت درایران] نمونه هایى از چهره دینى ملکم رااینگونه ترسیم مى کنند:[ ...ملکم بکرات مذهب را مى ستود و علماء و مجتهدان رااهمیت و مقامى ویژه در امور کشور مى داد و آشکار مى گفت : که نظام نو بااسلام منافاتى ندارد و قانون اسلام کاملترین قوانین جهان است . به گفته او اروپائیان به اهمیت واقعى قرآن پى نبرده اند مجتهدان بزرگ هراستان باید در مجلس شورا شرکت کنند بنیانهاى قوانین نو تا آن اندازه بااسلام همانند است که انسان ممکن است تصور کند که ازاسلام سرچشمه گرفته است]... تشیع و مشروطیت درایران .42 نویسنده مزبور براى تمام موارد بالا از نوشته هاى ملکم خان شاهد مى نآورد و دراین زمینه بحث خواندنى ارائه مى دهد. براى آگاهى بیشتراز شرح حال وافکار ملکم خان مى توان علاوه بر آثار وى به نوشته هاى ناظم الاسلام کرمانى و دیگر مولفان مشروطه مراجعه کرد
21
[ .24مجموعه آثار میرزاملکم خان] .13.
22
[ .25مقالات تقى زاده] ج 1.335.
23
[ .26 همان مدرک] ج 1.350.
24
[ .27واقعات اتفاقیه درروزگار] ج 2.512513.
25
ORIGINAL_ARTICLE
نگاهى به معجم ها
https://jh.isca.ac.ir/article_4172_d41d8cd98f00b204e9800998ecf8427e.pdf
1986-12-22
145
154
پاورقى ها
1
1. دعاها و نیایشهاى امام ( ع ) منحصر به صحیفه نیست خصوصیت [صحیفه سجادیه] این است که مجموع آن به یک سند و یکجا روایت شده است . عالمان و محدثان اسلامى مستدرکات زیادى بر صحیفه نگاشته اند. بر اساس اطلاعى که ما داریم[ صحیفه] 8 مستدرک دارد که برخى بزرگتراز خود[ صحیفه] است رک : مقدمه صحیفه سجادیه .41 چاپ دارالکتب الاسلامیه الذریعه ج 15.19.
2
2.الذریعه ج 13.354359 بجز آنچه درالذریعه آمده شرحهاى دیگر نیز به صحیفه نگاشته شده است از جمله[ فى ظلال الصحیفه السجادیه] مرحوم جواد مغنیه و ..
3
3. نشریه[ اندیشه] ویژه نامه 1.29.
4
4.المعجم ... ج 7.مقدمه .
5
5. همانجا.
6
6. مفتاح کنوزالسنه مقدمه صفحه س ع .
7
7. همانجا صفحه ب ج .
8
8. یکى از شرحهاى مبسوط و مفید[ صحیح بخارى] است که در 25 جلد منتشر شده است . مولف پس از خطبه کتاب که در آن ازانگیزه تالیف کتاب واستاد خود به[ بخارى] سخن گفته است در ضمن[ فوائد] بحثهاى پیرامون بخارى تعداداحادیث آن فهرست ابواب کتاب طبقات رواه مبادى علم الحدیث
9
و ... سخن گفته است .این مقدمه و مباحث آن قابل توجه و شایان تقدیراست
10
[ .9 ارشادالسارى] نیز شرح مبسوطى است بر[ صحیح بخارى] که در .10 مجلد بزرگ منتشر شده است مولف آن نیز در ضمن مقدمه اى طولانى پیرامون حدیث اسناد کتاب بخارى انواع حدیث و ... سخن گفته است .
11
[ .10فتح البارى] مفصل ترین و بهترین شرح[ صحیح بخارى] است . جلداول آن مقدمه اى است مفصل شامل بحثهاى گوناگون پیرامون چگونگى ثبت روایتها و ... رک مجله حوزه شماره 11.78.
12
[ .11 المنهاج فى شرح صحیح مسلم ابن حاج] معروف به شرح نووى مفصل ترین و بهترین شرح[ صحیح مسلم در 18 جلد و 9 جلد منتشر شده است فوائد عبدالباقى نیز خلاصه اى از آن شرح را در پانوشتهاى چاپ خود آورده است
13
ORIGINAL_ARTICLE
جامع المقاصد
https://jh.isca.ac.ir/article_4173_d41d8cd98f00b204e9800998ecf8427e.pdf
1986-12-22
155
157
پاورقى ها
1
1- الذریعه ج 14 .1723.
2
2- مستدرک الوسائل ج 3.432.
3
3- براى آگاهى بیشتراز شرح حال و آثار مولف : به احسن التواریخ .12 امل الامل ج 1.121 روضات الجنات ج 8.208 حبیب السیر ج 4.68 الذریعه ج 5.72 ریاض العلماء ج 4.115 ریحانه الادب ج 4.115 ریحانه الادب ج 5.244 ماضى النجف و حاضرها ج 3.239 مستدرک الوسائل ج 3.431 مفاخراسلام ج 4.434 و ... مراجعه شود.
4