ORIGINAL_ARTICLE
شباهت گذشته به آینده
https://jh.isca.ac.ir/article_504_d41d8cd98f00b204e9800998ecf8427e.pdf
2013-06-22
3
31
مجتبی
احمدی
1
AUTHOR
1. سوره مائده، آیه 104.
1
2. سوره اعراف، آیه 28.
2
3. سوره هود، آیه 62.
3
4. سوره زخرف، آیه 2423.
4
5. سوره اسراء، آیه 9.
5
6. سوره نوح، آیه 202; سوره یوسف، آیه 4037; سوره نساء، آیه 172171; سوره مائده، آیه 7671 و...
6
7. سوره ص، آیه 2221.
7
8. سوره بقره، آیه 44; سوره اعراف، 8785; سوره هود آیه 8884و...
8
9. سوره مائده، آیه 50 42 32 27; سوره بقره، 179178.
9
10. سوره سبا.
10
11. سوره کهف، آیه 26 9.
11
12. سوره سبا، آیه 19 15.
12
13. سوره بروج، آیه 10 4.
13
14. سوره فیل
14
15. سوره هود، آیه 49.
15
16. سوره یوسف، آیه 102.
16
17. سوره هود، آیه 120.
17
18. سوره کهف، آیه 13.
18
19. سوره یوسف، آیه 111.
19
20. سوره نحل، آیه 36.
20
21. سوره یوسف، آیه 109.
21
22. نهج البلاغه، صبحى صالح، ترجمه دکتر سید جعفر شهیدى، نامه 298297/31، سازمان انتشارات و آموزش انقلاب اسلامى.
22
23. سوره زمر، آیه 1817.
23
24. تاریخ پیامبر اسلام، دکتر محمد ابراهیم آیتى، با تجدید نظر و اضافات دکتر ابوالقاسم گرجى /116 115 و 145. درباره نضربن حارث، آیاتى نازل شده است: سوره فرقان، آیههاى 65، سوره قلم، آیه 15، سوره جاثیه، آیههاى 87: وى در جنگ بدر اسیر و به دستور رسول خدا گردناش زده شد.
24
25.کنزالعمال، علاءالدین متقى هندى، ج620 / 3، موسسة الرساله، بیروت.
25
26. مقدمه ابن خلدون، عبدالرحمن بن محمد بن خلدون /10، دارالکتاب العربى، بیروت. ترجمه ابن فراز، برگرفته از کتاب خیانت در گزارش تاریخ، نوشته مصطفى طباطبایى، ج22/1، چاپخش.
26
27. همان /10، ترجمه محمد پروین گنابادى، ج43/1، علمى و فرهنگى.
27
28. همان /16، ترجمه /13.
28
29. همان; ترجمه /14.
29
30. همان /16 به بعد; ترجمه /14 به بعد.
30
31. همان /10; ترجمه 4.
31
32. مروج الذهب، على بن حسین مسعودى، ترجمه ابوالقاسم پاینده، ج94/1، علمى فرهنگى، تهران، 1382.
32
33. همان /169.
33
34. الکامل فى التاریخ، عزالدین ابن اثیر، ج7/1، دار صادر، بیروت، برگردان فارسى، دکتر محمدحسین روحانى، ج9/1، اساطیر.
34
35. همان.
35
36. مقدمه ابن خلدون /17، دارالکتاب العربى، بیروت.
36
37. تجارب الامم، ابوعلى مسکویه رازى، ترجمه دکتر ابوالقاسم امامى، ج5251/1، سروش، تهران 1369.
37
ORIGINAL_ARTICLE
عالمان دین و امنیت اجتماعى در تاریخ معاصر
نوشتار حاضر، درباره مسأله مهم و حیاتىِ امنیت اجتماعى و نقش عالمان دین، بویژه در بازه زمانى دوره قاجار بدین سوى، نگاشته شده است. وبدین منظور، نخست امنیت اجتماعى فرایندى دانسته مىشود که عاملان و کنشگران )بالفعل وبالقوه( اطمینان خاطر و رضایت نسبت به وضعیت کنونى و آتیه هویت و حیثیت فردى و جمعى خویش داشته و نیز ظرفیت وتوانایى تولید، حفاظت و استمرار بخشیدن به تمامى تلاشها و دستاوردهاى هویت و حیثیت ساز را در زمینههاى گوناگون در رویارویى با تهدیدها و بازدارندههاى درونى و بیرونى دارا باشند. طبعاً، امنیت در این صورت، برساخته عوامل و مؤلفههاى متنوع بوده که دراین نوشتار، آنها را ذیل دو مؤلفه کلیدى: مؤلفههاى نرم افزارى و مؤلفههاى سخت افزارى قرار داده و معرفى مىنماید. مهمترین کارهاى عالمان دین درساحَتهاى مؤلفههاى نرم، همانا تقویت و حمایت از سرمایه اجتماعى، مبارزه با اندیشههاى انحرافى و تفرقه افکنانه، و توسعه و پرورش نیروى انسانى است. اقدامها و سیاستهایى که عالمان دین، در بُعد مؤلفههاى سخت امنیت اجتماعى انجام دادهاند، به دو دسته تقسیم شده است: اقدامها و کارهاى سازنده، زیر ساختى و فرایندى در حوزه صنعت و اقتصاد و حمل و نقل و دیگر اقدامها و کارهاى بازدارنده و سلبى که در قالب تحریم تلاشها و کالاهاى استعمارگران و مبارزه مسلحانه با آنها انجام گرفته بازگو شده است. البته تمامى این مسائل در ارتباط با امنیت اجتماعى ارزیابى و تحلیل مىشود.
https://jh.isca.ac.ir/article_507_d41d8cd98f00b204e9800998ecf8427e.pdf
2013-06-22
31
64
عالمان دین
امنیت اجتماعى
سخت افزارى
نرم افزارى
سرمایه اجتماعى
تحریم
توسعه انسانى
اندیشههاى انحرافى
ارزشها
هنجارها
سید حسین
همایون مصباح
1
AUTHOR
- انقلاب مشروطیت ایران، ادوارد براون، ترجمه مهد قزوینى، کویر، تهران، 1376.
1
- اندیشه ترقى و حکومت قانون، فرویدون آدمین، خوارزمى، تهران.
2
- اهل البیت تنوع ادواره و وحدة هدف، شهید سیدمحمدباقر صدر، مندرج در المجموعة الکامله لمؤلفات السید الصدر، ج11، دارالتعارف للمطبوعات، بیروت.
3
- بنیادهاى نظریه اجتماعى، جیمز کلمن، ترجمه منوچهر صبورى، نشر نى، تهران، 1386.
4
- تاریخ بیدارى ایرانیان، ناظم الاسلام کرمانى، نوین.
5
- تنبیه الامه و تنزیه المله، میرزا محمدحسین نائینى، تحقیق و تصحیح جواد ورعى، بوستان کتاب، قم.
6
- تنبیه الامه و تنزیه الملّه، میرزا محمدحسین نائینى، با توضیحات سیدمحمود طالقانى، شرکت سهامى انتشار، تهران.
7
- جامع الشتات، میرزا ابوالقاسم قمى، الرضوان.
8
- خدمات متقابل اسلام و ایران، شهید مرتضى مطهرى، صدرا، تهران.
9
- خزائن ملا احمد نراقى.
10
- درآمدى به جامعهشناسى، بروس کوئن، محسن ثلاثى، توتیا، تهران، 1382.
11
- زندگى و شخصیت شیخ انصارى.
12
- سفرنامه شاردن، ترجمه اقبال یغمایى، تهران، توس.
13
- صحیفه نور، امام خمینى، وزارت ارشاد اسلامى.
14
- کرام البرره، آقابزرگ تهرانى.
15
- ما و اقبال، دکتر على شریعتى، قلم.
16
- مجله حوزه، دفتر تبلیغات اسلامى، حوزه علمیه قم.
17
- مجله رسالة الاسلام.
18
- مدرس در پنج دوره تقنینیه مجلس، محمد ترکمان، دفتر نشر فرهنگ اسلامى، تهران.
19
- ولایت فقیه، امام خمینى.
20
پى نوشتها:
21
1. گفت وگو با دکتر اصغر افتخارى پیرامون »امنیت اجتماعى شده وگفتمان اسلامى». برگرفته از سایت: :ptth//ri.sssc.www/knil=-dibat11028641/tco/
22
211. بنیادهاى نظریه اجتماعى. و رک:
23
treboR()mantuP3991ehT’’suiorepsorPnacirmA’’ytinummoCN.tcepsorP.31
24
laicoS’’(a)sicnarFamayukuF9991latipacdnalivic’’yticoSrepapderevileDtaehtlanoitanretnIyrateoMdnufecnerefnoCnodnocesnoitareneGsmrofeR
25
.3. درآمدى به جامعه شناسى/110.
26
4. تنبیه الامه وتنزیه المله، میرزامحمدحسین نائینى/69، با توضیحات سیدمحمود طالقانى; مدرس در پنج دوره تقنینیه محمد ترکمان، ج23/1، دفتر نشر فرهنگ اسلامى، تهران; رسائل مشروطیت، زرگرى نژاد/159، کویر; لوایح آقا شیخ فضل اللّه نورى، به کوشش هما رضوانى/19، نشر تاریخ ایران، 1362; مجله حوزه شمارههاى: 135134 و136.
27
5. مجله حوزه، شماره 22/9.
28
6. ولایت فقیه، امام خمینى/100، موسسه تنظیم ونشر آثار امام خمینى.
29
7. صحیفه نور، امام خمینى، ج25 65 72/1.
30
8. انقلاب مشروطیت ایران، ادوارد براون، ترجمه مهدى قزوینى/128.
31
9. پیام هشتم رمضان 1400.
32
10. اخبار شیعیان، سال اول، پیش شماره27/1.
33
11. مباحث الاصول، شهید سیّدمحمدباقر صدر، ج151/1، مکتب الاعلام الاسلامى، قم، 1408.
34
12. اهل البیت تنوع ادواره و وحدة هدف، مندرج در المجموعه الکامله لمولفات السیدالصدر، ج70/11».
35
13. مباحث الاصول، ج152/1، قم، 1408، مکتب الاعلام الاسلامى.
36
14. مجله رساله الاسلام، شماره 2; مجله حوزه4443.
37
15. خدمات متقابل اسلام وایران، شهید مرتضى مطهرى/57.
38
16. همان/57.
39
17. جامع الشتات، میرزا ابوالقاسم قمى، ج773 761/2.
40
18. خزائن، ملا احمد نراقى 501 498.
41
19. کرام البرره، ج254/1.
42
20. سوره نحل، آیه 125.
43
21. نقباءالبشر، ج1212 3.
44
22. کرام البرره، ج333 219/1.
45
23. زندگى شخصیت شیخ انصارى/108.
46
24. تاریخ بیدارى ایرانیان، ج448/1.
47
25. همان، ج148/1.
48
26. سفرنامه شاردن، ترجمه اقبال یغمایى، ج1051/3، توس، تهران.
49
27. صحیفه نور، امام خمینى، ج86/11.
50
28. اندیشه ترقى و حکومت قانون، فریدون آدمیت/159.
51
29. تنبیه الامه وتنزیه المله، تحقیق وتصحیح جوادورعى/130 127.
52
30. مدرس در پنج دوره تقنینیه مجلس، محمد ترکمان، ج230 32/1، دفتر نشر فرهنگ اسلامى، تهران.
53
31. سازمان اسناد ملى ایران، سند شماره290004795فیش ش00090640. ونیز رک: مجموعه اسناد 1325، کارتن ش3، پوشه ش3، موجود در اداره کل اسناد و آرشیو وزارت خارجه.
54
32. مجله حوزه شماره 3635، گفت وگو با آیت اللّه اراکى.
55
34. ما و اقبال، دکتر على شریعتى/84، قلم.
56
ORIGINAL_ARTICLE
برگى زرین از تاریخ معاصر
در هنگامه قیام و خیزش علماى بزرگ اصفهان، به رهبرى حاج آقا نوراللّه، علیه رضاخان، علماى نجف، بویژه آیات عظام: سیدابوالحسن اصفهانى و میرزا محمدحسین نائینى به حمایت از آن حرکت برخاستند و با بیانیه و نامه اعلام پشتیبانى کردند.
آیات عظام نجف، در نامهاى که در این هنگام به شاه نوشتند و بنا بود دو تن از علما: آیت اللّه بروجردى و شیخ احمد شاهرودى، به نمایندگى از آنان به وى تحویل بدهند، ضمن تأیید حرکت علماى اصفهان، مواردى را که شاه، در جلسه قم متعهد مىشود به آنها جامه عمل در پوشاند، یادآور مىشوند.
در جلسه و نشست قم، که بین رضاخان و علماى ثلاث: اصفهانى، نائینى و شیخ عبدالکریم حائرى در هنگام مهاجرت آیات نجف: اصفهانى و نائینى به قم، برگذار مىشود و به لغو جمهوریت مىانجامد و حمایت علما از رضاخان، درصورت پاى بندى به شرع و اجراى دستورات شرع و بند مترقى متمم قانون اساسى: انتخاب و برگمارى پنج تن از علماى طراز اول براى نظارت بر قوانین مجلس شوراى ملى، آن چه مهم است و روشنگر نقش و جایگاه علما و مراجع و خواستههاى مترقى و والاى آنان، به درستى بازتاب نمىیابد و از موارد یادشده و مورد توافق دوطرف، در کتابهاى تاریخى معاصر، بویژه دوران پهلویها، سخنى به میان نمىآید; امّا مسألهاى مجعول، پررنگ و با آب و تاب بسیار مجال طرح مىیابد و آن این که:
»حمایت علما از رضاخان، براى این بوده که حکومت ایران، زمینه بازگشت علماى تبعیدى را به نجف فراهم آوَرَد و با ملک فیصل وارد گفت و گو بشود، تا موافقت وى براى بازگشت محترمانه علما به عتبات، جلب شود. »
در حالى که علما در آن جلسه، مخالفت خود را، با طرح رضاخان براى جمهوریت به گونه شفاف و جدى اعلام مىدارند و اجراى متمم قانون اساسى را قاطعانه مىخواهند که در این نامه منتشر نشده، که اکنون فراروى دارید، زوایاى آن جلسه و آن چه را رضاشاه بر عهده مىگیرد که عملى کند، به روشنى بیان مىشود.
https://jh.isca.ac.ir/article_510_d41d8cd98f00b204e9800998ecf8427e.pdf
2013-06-22
65
84
حوزه
علماى تبعیدى نجف
جمهورى خواهى رضاخان
قیام علماى اصفهان
ابوالحسن اصفهانى
میرزا محمدحسین نائینى
اجراى قوانین شرع
علی اکبر
ذاکری
zakeri_alia@yahoo.com
1
عضو هیأت علمى پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامى دفتر تبلیغات اسلامى
AUTHOR
1. تاریخ بیست ساله ایران، ج520/2.
1
2. معارف الرجال، ج49/2.
2
3. همان.
3
4. صحیفه امام، ج45/7; ج294 /8 و 452; ج399/9.
4
5. مجموعه جاودانه تاریخ، ج3، گفتارها1، شهید سید محمدحسین بهشتى/15.
5
6. اندیشههاى سیاسى و تاریخ نهضت بیدار گرانه حاج آقا نور اللّه اصفهانى، موسى نجفى.
6
7. مرجعیت در عرصه اجتماع و سیاست، اسناد و گزارشهایى از آیات عظام نائینى، اصفهانى، قمى، حائرى و بروجردى، 13391292 شمسى، سیدمحمدحسین منظور الاجداد/146 145، سند 15.
7
8. مجلّه حوزه، ش32/4443، مصاحبه با آیت اللّه سید محمدباقر سلطانى طباطبایى.
8
9. اندیشههاى سیاسى و تاریخى نهضت بیدارگرانه حاج آقا نور اللّه اصفهانى/406.
9
10. خاطرات و خطرات، مخبرالسلطنه، مهدیقلى هدایت/378.
10
11. بررسى عملکرد سیاسى آیت اللّه حائرى، فرزانه نیکو برش، سند 1514; مرجعیت در عرصه اجتماع و سیاست/143 148و 152; مفاخر اسلام، على دوانى، ج 12، ص 117.
11
12. مجله حوزه، شماره 333/44- 43.
12
13. همان، شماره 32/4443.
13
14. شرح حال رجال ایران، مهدى بامداد، ج282/1.
14
15. مجلّه حوزه، شماره 30/4443 و 334.
15
16. همان، شماره 41; شماره 277/43 و 336.
16
17. یاداشتها، شهید مرتضى مطهرى، ج 273/7.
17
18. رسائل حجابیه، رسول جعفریان، ج591537/1. در این مجموعه، این اثر شاهرودى منتشر شده است.
18
19. بررسى عملکرد سیاسى آیت اللّه حائرى، فرزانه نیکو برش/312.
19
20. لمحات اجتماعیه من تاریخ العراق الحدیث، دکتر على الوردى، ج273 271/6. تشیع و مشروطیت در ایران، عبدالهادى حائرى/182.
20
21. آقاى واعظ زاده خراسانى در مصاحبه با مجله حوزه )شماره 39/41. ) یادآور مىشود:
21
»میرزا مهدى پسر آخوند خراسانى که به شدت زیرک و هوشیار بود در جلسات علماى نجف شرکت داشته است. اسناد این را تایید مىکند و نشان مىدهد پسرش محمود اطلاعات جلسات نجف را به دربار ایران گزارش مىکرده است. »
22
22. مرجعیت در عرصه اجتماع و سیاست/139 سند 11.
23
23. البته ارسال چنین نامهاى از سوى شیخ عبد الکریم حائرى بعید است و ممکن است جزو ساختههاى دربار باشد براى تحت تاثیر قرار دادن علماى نجف. شاید بر خورد تند شیخ احمد شاهرودى با مرحوم حائرى، که کمرهاى گفته است، بىارتباط با این مکتوب نباشد. بررسى عملکرد سیاسى آیت اللّه حائرى/312.
24
24. همان/142 سند 13.
25
25. همان/145 144، سند 14.
26
26. همان/147، سند 16.
27
27. همان/148، سند 17.
28
28. همان/151، سند18.
29
29. همان/152، سند 19.
30
30. مرجعیت در عرصه اجتماع و سیاست/61، سند 30.
31
31. همان/6059.
32
ORIGINAL_ARTICLE
نقش علماى حوزه در مقابله باتجزیه طلبى در تاریخ معاصر
از بحرانهاى ایران، در دوران معاصر، حرکتهاى تجزیه طلبانه از سوى گروههاى عمدتاً سیاسى بوده است. قدرتهاى استعمارى درپوشش آزادى خواهى، به تعارضهاى سیاسى و تفاوتهاى جغرافیایى و قومى ایرانیان دامن زده و تلاش کردهاند، سرزمین ایران را به بخشهاى کوچکترى تقسیم کنند. نقش حوزه و روحانیت درایجاد همبستگى ملى میان ایرانیان چه بوده و علما، روحانیان و حوزههاى علمیه چه راههایى را در رویارویى با تجزیه طلبان پیمودهاند؟ در این مقال، به این پرسشها، دراین مقوله پاسخ داده شده است.
https://jh.isca.ac.ir/article_513_d41d8cd98f00b204e9800998ecf8427e.pdf
2013-06-22
85
160
تجزیه طلبى
عثمانى
آشوریها
جیلوها
حزب دموکرات
جعفرپیشهورى
سید عباس
رضوی
1
AUTHOR
ORIGINAL_ARTICLE
نقد موضع روحانیت در برابر بر دار کشیدن شیخ فضل اللّه نورى
شیخ فضل الله نورى، شخصیت برجسته علمى شیعه در ایران عصرمشروطه است که درجنبش تنباکو نقش اساسى داشت و نیز در نهضت مشروطه، همراه سایر علما علیه استبداد قیام کرد. او، پس از آن که دید غرب گرایان، آرمانهاى مؤمنانه مردم را نادیده مىگیرند و آشکارا با قوانین شریعت و ارزشهاى دینى مخالفت مىورزند و تنها به فکر پیاده سازى قانونهاى کلیشهاى غرب هستند، مخالف سرسخت مشروطه غربى شد وهرگز نتوانست با آن کنار بیاید، تا جان بر سر این اندیشه گذاشت. عالمان مشروطه خواه، به دلیلِ دوربودن از خاستگاه نهضت و درک دیر هنگام آمال غرب گرایان وآثار منفى مشروطه غربى، موضع جدّى در برابرِ بردار شدن شیخ نگرفتند و تنها به ابراز ناراحتى بسنده کردند.این موضعگیرى ضعیف، راه را براى از میان برداشتن بسیارى از عالمان، پس از شیخ و حذف آنان از صحنه مشروطه هموار کرد.
https://jh.isca.ac.ir/article_516_d41d8cd98f00b204e9800998ecf8427e.pdf
2013-06-22
161
200
شیخ فضل الله نورى
مشروطیت
عالمان دینى
غرب گرایى
مشروعه خواهى
محمد علی
رواستان
1
AUTHOR
- آخوند خراسانى به روایت اسناد، به کوشش على ططرى و فاطمه ترک چى، پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامى، چاپ اول، پاییز 1390
1
- از مشروطیت تا جمهورى، )نگاهى به ادوار مجالس قانونگذارى در دوران مشروطیت(، یونس مروارید، نشر اوحدى، چاپ اول، بهار 1377
2
- از عدالتخانه تا مشروطه غربى، جواد سلیمانى، مرکز مطالعات و پژوهشهاى فرهنگى حوزههاى علمیه، 1384
3
- اسناد روحانیت و مجلس، تدوین: عبدالحسین حائرى، کتابخانه موزه و مرکز اسناد مجلس شوراى اسلامى، چاپ اول، 1374
4
- انقلاب مشروطیت ایران، ادوارد براون، ترجمه مهدى قزوینى، انتشارات کویر، چاپ اول، 1376
5
- انقلاب مشروطیت ایران، محمد اسماعیل رضوانى، انتشارات ابن سینا، تهران، 1352
6
- بازخوانى روزنامه شیخ فضل اللّه نورى، ستار شهوازى، مؤسسه مطالعات تاریخ معاصر ایران، 1385
7
- برخى مقدمات نظرى در مبحث مشروطیت، عبداللّه شهبازى )سخنرانى 85/04/16 در اجلاس جریانعلمى فکرى مشروطیت(
8
- بنیاد فلسفه سیاسى در ایران )عصر مشروطیت(، موسى نجفى، مرکز نشر دانشگاهى، چاپ اول، تهران 1376
9
- تاریخ مشروطه ایران، احمد کسروى، امیر کبیر، چاپ یازدهم، تهران 1359
10
- تاریخ انقلاب مشروطیت ایران، مهدى ملک زاده، انتشارات علمى، چاپ دوم، تهران 1363
11
- تاریخ بیدارى ایرانیان، ناظم الاسلام کرمانى، امیر کبیر، چاپ چهارم، 1371
12
- تاریخ انقلاب مشروطیت ایران، محمدعلى کاتوزیان تهرانى، شرکت سهامى انتشار، چاپ اول، 1371
13
- تجربه مشروطیت، روح اللّه حسینیان، مرکز اسناد انقلاب اسلامى، تهران 1385
14
- تشیع و مشروطیت در ایران و نقش ایرانیان مقیم عراق، عبدالهادى حائرى، امیرکبیر، تهران 1364
15
- تنبیه الامة و تنزیه الملة، علامه محمدحسین نایینى با مقدمه سیدمحمود طالقانى، شرکت سهامى انتشار، چاپ هفتم، تهران 1360
16
- جریانهاى فکرى مشروطیت )مجموعه سخنرانیها و مقالات و ضمایم(، مؤسسه مطالعات و پژوهشهاى سیاسى، تهران، 1385
17
- حیات سیاسى، اجتماعى و فرهنگى آخوند خراسانى، گردآورى: محسن دریابیگى، تهران، مؤسسه تحقیقات و توسعه علوم انسانى، چاپ اول، تهران 1386
18
- حیات یحیى، یحیى دولت آبادى، انتشارات جاویدان، چاپ اول، تهران پاییز1362
19
- خاطرات واسناد مستشار الدوله صادق )مجموعه دوم(، به کوشش ایرج افشار، فردوسى و ایران واسلام، چاپ اول، تهران 1362
20
- خانه بر دامنه آتشفشان، على ابوالحسنى )منذر(، مؤسسه مطالعات تاریخ معاصر ایران، چاپ نخست، تهران 1382
21
- دردها و دغدغههاى شیخ فضل اللّه نورى، على ابوالحسنى، سایت تبیان، گفت و گوى ضیاء الدین درى با شیخ
22
- در خدمت و خیانت روشنفکران، جلال آل احمد، انتشارات فردوس، چاپ سوم، تهران 1376
23
- رسائل، اعلامیهها، مکتوبات و روزنامه شیخ شهید فضل اللّه نورى، محمد ترکان، مؤسسه خدمات فرهنگى رسا، تهران 1362
24
- رسائل مشروطیت، به کوشش دکتر غلامحسین زرگرى نژاد، کویر، چاپ اول، تهران 1374
25
- روزنامه اخبار مشروطیت وانقلاب ایران، حاجى میرزا احمدتمجیدالسلطان تفرشى حسینى، به کوشش ایرج افشار، امیرکبیر، چاپ دوم، تهران 1386
26
- رهبران دینى در نهضت مشروطه، ع. ن، ذبیح زاده، مؤسسه آموزشى پژوهشى امام خمینى، چاپ اول، قم، پاییز 1382
27
- سردار )گزارش تحلیلى از بردار رفتن آیه اللّه شیخ فضل اللّه نورى در نهضت مشروطه(، به قلم تندرکیا )نوه شیخ شهید(، کتاب صبح دوم زمستان1381
28
- سید اسداللّه خرقانى، روحانى نوگراى روزگار مشروطه و رضا شاه، رسول جعفریان، مرکز اسناد انقلاب اسلامى، چاپ اول، تهران پاییز 1382
29
- سیرى در آراء و اندیشههاى نابغه بزرگ حضرت آیت اللّه محمد حسین غروى نایینى، به کوشش امیرحسین روحانى و سیدمحسن هاشمى، انجمن آثار و مفاخر فرهنگى استان اصفهان، چاپ اول، 1379
30
- شیخ فضل اللّه نورى در نهضت مشروطیت، على نقى ذبیح زاده، سایت تبیان
31
- شیخ فضل اللّه نورى انقلابى عصر استبداد، اصلاح گر عصر مشروطه، على ابوالحسنى )منذر(، سایت تبیان
32
- کارنامه شیخ فضل اللّه نورى، پرسشها و پاسخها، على ابوالحسنى منذر، نشر عبرت، چاپ اول، 1380
33
- کتاب آبى )گزارشهاى محرمانه وزارت خارجه انگلستان(، به کوشش احمد بشیرى، نشر نو، تهران، 1363
34
- گزارشهایى از انقلاب مشروطیت، محمد امین رسول زاده، ترجمه: رحیم رئیس نیا، نشرشیرازه، چاپ اول، تهران 1377
35
- نهضتهاى اسلامى در صد ساله اخیر، شهید مطهرى، صدرا، چاپ نوزدهم، تهران 1374
36
- نهضت روحانیون ایران، على دوانى، بنیاد فرهنگى امام رضا، علیهالسلام
37
پىنوشتها:
38
1. تاریخ مشروطه ایران، احمد کسروى، ج 16/1.
39
2. تاریخ انقلاب مشروطیت ایران، مهدى ملک زاده /1240.
40
3. براى آگاهى از دهها رساله تألیف شده، ر. ک: 1. بنیاد فلسفه سیاسى در ایران )عصر مشروطیت(; 2. رسائل مشروطیت.
41
4. رسائل مشروطیت/ 485.
42
5. از مشروطیت تا جمهورى، )نگاهى به ادوار مجالس قانونگذارى در دوران مشروطیت(، یونس مروارید/ 181.
43
6. تاریخ بیدارى ایرانیان، ناظم الاسلام کرمانى/ 431.
44
7. تاریخ مشروطه ایران، ج 287/1.
45
8. تاریخ انقلاب مشروطیت ایران، / 1257.
46
9. انقلاب مشروطیت ایران، ادوارد براون، ترجمه مهدى قزوینى/ 118.
47
10. فصلنامه زمانه، شماره 23، مقاله انتقام رژى در ظهر توپخانه، على ابوالحسنى )منذر( / 11، از یفرم نقل مىکند که گفته است: »براى توده خلق وحى منزل است».
48
11. انقلاب مشروطیت ایران، محمد اسماعیل رضوانى/ 199. وى مىنویسد:
49
»شیخ فضل اللّه مقام اجتهاد داشت و این مقام، بر همه کس مسلم بود، به طورى که حتى سرسخت ترین دشمنان او نیز نتوانستند عظمت علمى او را انکار کنند و حتى بسیارى او را از بهبهانى و طباطبایى و امثال آن دو برتر مىدانستند. در بحبوحه انقلاب، آنچه امکان داشت به این پیرمرد به دروغ یا راست افترا و تهمت زدند; اما هیچکس منکر مقام علمى او نشد. »
50
12. تاریخ انقلاب مشروطیت ایران، همان/ 1268 - 1261، متن ادعانامه شیخ ابراهیم زنجانى علیه شیخ.
51
13. مجله حوزه، شماره 115/97، مقاله: تعامل دین و سیاست در نهضت مشروطیت.
52
14. کتاب آبى )گزارشهاى محرمانه وزارت خارجه انگلستان(، به کوشش احمد بشیرى، ج 700/3، در گزارش 18 مرداد 23) 1288 رجب 1327) براى اعدامهاى پس از مشروطه مىنویسد:
53
»شیخ فضل اللّه براى مملکت خود خطر بزرگى بود و خوب شد که ایران او را از میان برداشت. »
54
15. رسائل، اعلامیهها، مکتوبات و روزنامه شیخ شهید فضل اللّه نورى، محمد ترکمان، ج 173/2.
55
16. مجله زمانه، شماره 17/23، به نقل از: نهضت جنبش ادبى شاهین، منصوره اتحادیه / 227226; خانه بر دامنه آتشفشان، على ابوالحسنى )منذر( / 32 )به نقل از کسروى، حائرى(; تاریخ مشروطه ایران، ج 248/1.
56
17. روزنامه جام جم، 85/04/25، مقاله: علیرضا شیروى.
57
18. در خدمت و خیانت روشنفکران، جلال آل احمد/ 281.
58
19. رسائل، اعلامیهها، مکتوبات و روزنامه شیخ شهید فضل اللّه نورى، ج 322/2.
59
20. مجله حوزه، شماره 35/137، مقاله.
60
21. رسائل، اعلامیهها، مکتوبات و روزنامه شیخ شهید فضل اللّه نورى، ج 356/1.
61
22. مجله حوزه، شماره 401/7677، مقاله: رویارویى انگلیس و علماى نهضت مشروطه، به نقل از مقالات تقى زاده، چاپ چهارم/ 185. او مىنویسد:
62
»چنانچه اغلب مىدانند اولین نارنجک تسلیم به تمدن غرب را چهل سال قبل من بى پروا انداختم که با مقتضیات آن زمان، شاید تندروى شمرده مىشد و به جاى تعبیر اخذ تمدن غربى، پوست کنده فرنگى مآب شدن مطلق ظاهرى و باطنى و جسمانى و روحانى را واجب شمردم».
63
23. تاریخ انقلاب مشروطیت ایران، محمدعلى کاتوزیان تهرانى /569570.
64
24. رسائل، اعلامیهها، مکتوبات و روزنامه شیخ شهید فضل اللّه نورى، ج 167/2.
65
25. تاریخ انقلاب مشروطیت ایران کاتوزیان/ 182.
66
26. کارنامه شیخ فضل اللّه نورى، پرسشها و پاسخها، على ابوالحسنى منذر/ 111112. مؤلف از عبدالرضا کفایى )نوه مرحوم آخوند خراسانى( از پدرش میرزا احمد نقل مىکند:
67
»با وجود تواتر شکایات و وقوع جلسات و مذاکرات بین اعلام نجف براى تصمیمگیرى پیرامون مسائل و مشکلات ایران، هنوز مرحوم آخوند و دیگران اقدام جدى نکردند، تا اینکه مرحوم شیخ فضل اللّه نورى به مرحوم آخوند نامه نوشتند... بعد از نامه حاج شیخ فضل اللّه، اعلى اللّه مقامه، مرحوم آخوند و حاج میرزا حسین تهرانى و سایر اعلامى که در نجف بوده و قضایا را تعقیب مىکردند به طور جدى در این قضیه اقدام کردند. »
68
27. نهضت روحانیون ایران، على دوانى، ج 128/1، بنیاد فرهنگى امام رضا علیه السلام.
69
28. رسائل، اعلامیهها، مکتوبات و روزنامه شیخ شهید فضل اللّه نورى، ج 167/2.
70
29. همان، ج 173/2.
71
30. تاریخ مشروطه ایران، ج 220/1; تاریخ انقلاب مشروطیت ایران کاتوزیان/ 479.
72
31. رسائل، اعلامیهها، مکتوبات و روزنامه شیخ شهید فضل اللّه نورى، ج 232/1
73
32. نهضت اسلامى صد ساله اخیر/ 42.
74
33. رسائل، اعلامیهها، مکتوبات و روزنامه شیخ شهید فضل اللّه نورى، ج 217/2.
75
34. همان، ج 333/1.
76
35. همان، ج 377/1.
77
36. شیخ فضل اللّه نورى، انقلابى عصر استبداد، اصلاح گر عصر مشروطه، على ابوالحسنى )منذر(، سایت تبیان.
78
37. دردها و دغدغههاى شیخ فضل اللّه نورى، على ابوالحسنى، سایت تبیان، گفت و گوى ضیاء الدین درى با شیخ; رسائل، اعلامیهها، مکتوبات و روزنامه شیخ شهید فضل اللّه نورى، ج 324/2.
79
38. تاریخ مشروطه ایران، ج 361/1.
80
39. تجربه مشروطیت، روح اللّه حسینیان/ 65.
81
40. تنبیه الامة و تنزیة المله، علامه محمدحسین نایینى با مقدمه سیدمحمود طالقانى/ 15.
82
41. همان/ 84.
83
42. تاریخ مشروطه ایران، ج 370/1.
84
43. اسناد روحانیت و مجلس، تدوین: عبدالحسین حائرى/ 199.
85
44. تاریخ بیدارى ایرانیان/ 482.
86
45. رسائل، اعلامیهها، مکتوبات و روزنامه شیخ شهید فضل اللّه نورى، ج 353/2، به نقل از: روزنامه اطلاعات، مورخ 20 و 21 و22 دى ماه 1327; کتاب آبى، ج 51/1.
87
46. تاریخ مشروطه ایران، ج 287/1.
88
47. انقلاب مشروطیت ایران/ 150، به نقل از دولت آبادى.
89
48. تاریخ انقلاب مشروطیت ایران/ 1278.
90
49. تاریخ بیدارى ایرانیان/ 131.
91
50. کتاب آبى، ج 56/1 و 65.
92
51. تاریخ مشروطه ایران، ج 55/1.
93
52. مجله زمانه، شماره 64، دى ماه 28/1386، مقاله: کسروى به نرخ روز، على ابوالحسنى منذر.
94
53. تاریخ مشروطه ایران ج 65/1.
95
54. رسائل، اعلامیهها، مکتوبات و روزنامه شیخ شهید فضل اللّه نورى، ج 17/1.
96
55. تاریخ انقلاب مشروطیت ایران/ 208207.
97
56. انقلاب مشروطیت ایران /180.
98
57. تاریخ انقلاب مشروطیت ایران / 1258.
99
58. رسائل اعلامیهها مکتوبات وروزنامه شیخ شهید فضل اللّه نورى، ج 171/1; خاطرات واسناد مستشارالدوله، صادق، ایرج افشار /236.
100
59. تاریخ مشروطه ایران، ج358/1; کتاب آبى، ج 56/1و65.
101
60. حیات سیاسى، اجتماعى و فرهنگى آخوند خراسانى / 432. آقاى على نقى منزوى فرزند شیخ آقابزرگ تهرانى نقل مىکند:
102
»مرحوم والد مامى گفتند بعد از فوت مرحوم شیخ فضل اللّه نورى ارتباط مالى غیرضرورى او با دستگاه معلوم شد که این منزلت شیخ فضل اللّه را در اذهان پایین آورد و مىفرمودند: شیخ فضل اللّه بعد از مرگش بیشتر شکست خورد تا قبل از آن، به علت معلوم شدن همین ارتباطات. »
103
61. رسائل، اعلامیهها، مکتوبات و روزنامه شیخ فضل اللّه، ج167/2; تاریخ انقلاب مشروطیت ایران /183.
104
62. سردار )گزارش تحلیلى از بردار رفتن آیه اللّه شیخ فضل اللّه نورى در نهضت مشروطه(، به قلم تندرکیا )نوه شیخ شهید( /90.
105
63. تاریخ انقلاب مشروطیت ایران / 1258.
106
64. روزنامه اخبارمشروطیت وانقلاب ایران میرزااحمد تفرشى حسینى191.
107
65. رسایل مشروطیت / 65; انقلاب مشروطیت ایران / 156; روزنامه اخبار مشروطیت وانقلاب ایران / 45.
108
66. سردار / 18، پاورقى )نامه محرر شیخ به پسرش آقا ضیاءالدین درنجف(.
109
67. رسایل مشروطیت/75.
110
68. تاریخ مشروطه ایران، ج647644/2; حیات یحیى، یحیى دولت آبادى، ج340337/2.
111
69. تاریخ انقلاب مشروطیت ایران /1270.
112
70. همان/1269.
113
71. رسایل مشروطیت / 167.
114
72. تاریخ انقلاب مشروطیت ایران /1269.
115
73. کتاب آبى، ج700/3.
116
74. تاریخ انقلاب مشروطیت ایران /1260.
117
75. همان / 1268; کتاب آبى، ج700/3.
118
76. همان/ 1270.
119
77. همان/ 12681261.
120
78. شیخ فضل اللّه نورى در نهضت مشروطیت، على نقى ذبیح زاده، سایت تبیان; رهبران دینى در نهضت مشروطه، ع. ن، ذبیح زاده/ 6463.
121
79. مجله حوزه، شماره 365/7677.
122
80. گزارشهایى از انقلاب مشروطیت، محمد امین رسول زاده، ترجمه: رحیم رئیس نیا/ 271، نشر شیرازه، چاپ اول، 1377. وى مىنویسد:
123
»اگرچه ما اساساً با مجازات اعدام مخالف مىباشیم; اما در اینجا ناگزیر از سکوت هستیم; زیرا که ما را قانع مىکنند که مشروطه خواهان ناگزیر از اجراى این مجازاتها هستند. »
124
81. مجله زمانه، شماره 23، مقاله: انتقام رژى در ظهر توپخانه، به نقل از شهید مدرس; روزنامه جام جم، تاریخ 85/05/16 به نقل از: مجله یاد، سال 6، شماره 21.
125
82. کتاب آبى، ج 700/3.
126
83. زمانه، شماره 23، على ابوالحسنى / 71 به نقل از: رهبران مشروطه ایران / 272.
127
84. روزنامه جام جم، (11/(85/05/21، به نقل از: گزارشهاى مستند تاریخى ضمیمه روزنامه اطلاعات، 54/09/13.
128
85. همان، به نقل از: زندگىنامه ثقه الاسلام، نصرت اللّه فتحى/ 705.
129
86. آخوند خراسانى به روایت اسناد، به کوشش على ططرى و فاطمه ترک چى/ 185. در گزارش 18 محرم 1328، نامه مدیر روزنامه نجف شیخ حسین بر اینکه تأسیس مشروطیت ایران با از میان برداشتن بعضى مجتهدان میسر خواهد شد... با مراجعه مجتهد ملا محمد کاظم خراسانى، مدیر روزنامه نجف، شیخ حسین از سوى عدلیه توقیف نشد.
130
87. خانه بر دامنه آتشفشان/ 4645.
131
88. بازخوانى روزنامه شیخ فضل اللّه نورى، ستار شهوازى/ 91، به نقل از: بحران مشروطیت در ایران/ 427.
132
89. حیات سیاسى، اجتماعى و فرهنگى آخوند خراسانى، گردآورى: محسن دریابیگى. در صفحه 49، عبدالرضا کفایى از نوادگان آخوند، علت مسمومیت را آبى که پیرزن به بهانه استسقا به آخوند داده بود، اعلام نموده است. و آیت اللّه سیدیوسف محسن اردبیلى از پدر بزرگوارش نقل مىکند که قهوهاى که یکى از افراد محرم اندرونى آخوند به وى داده بود، باعث مسمومیت و فوت وى شده است و از همان ظهر سه شنبه بیستم ذى الحجه 1329 آن فرد دیده نشده است.
133
90. آخوند خراسانى به روایت اسناد/ 261، گزارش وزارت امور خارجه.
134
91. حیات سیاسى، فرهنگى و اجتماعى آخوند خراسانى/ 393، مصاحبه استاد عمید زنجانى و صفحه 306، مصاحبه با استاد على دوانى.
135
92. آخوند خراسانى به روایت اسناد/ 15122222، در تاریخ 15 تموز 21 1326 رجب 1328 از اعزام افرادى فدایى و بهایى به قصد قتل آخوند خبر مىدهد.
136
93. رهبران دینى در نهضت مشروطه، على نقى ذبیح زاده / 77.
137
94. حیات سیاسى اجتماعى و فرهنگى آخوند خراسانى /410، مصاحبه استاد عبدالحسین حائرى.
138
95. همان، /232، مصاحبه استاد یوسف محسن اردبیلى; خانه بر دامنه آتشفشان / 199202.
139
96. خانه بر دامنه آتشفشان / 201.
140
97. حیات سیاسى اجتماعى و فرهنگى آخوند خراسانى / 254253، مصاحبه اردبیلى.
141
98. تنبیه الامه و تنزیه المله/ 16 با مقدمه سیدمحمود طالقانى.
142
99. حیات سیاسى اجتماعى و فرهنگى آخوند خراسانى / 259، مصاحبه با اردبیلى به نقل از معارف الرجال / 288284، شیخ محمد حرزالدین; مصاحبه با على نقى منزوى / 431; مصاحبه با منوچهر صدوقى سُها / 480.
143
100. همان/ 144، مصاحبه با حجه الاسلام عبدالرضا کفایى.
144
101. خانه بر دامنه آتشفشان/ 79 به نقل از رهبران مشروطه ایران/ 272.
145
102. همان/ 199.
146
103. حیات سیاسى اجتماعى و فرهنگى آخوند خراسانى / 602، به نقل از: مجله راهنماى کتاب سال 21 شماره 1 و 2322/ 2 مقاله حسین محبوبى اردکانى.
147
104. همان/ 602 )به نقل از داماد سیدمحمد بهبهانى به نام شیخ بهاء الدین نورى(; خانه بر دامنه آتشفشان، على ابوالحسنى / 205; شیخ فضل اللّه نورى در نهضت مشروطیت.
148
105. همان / 527.
149
106. خانه بر دامنه آتشفشان/ 45. پیام سپهدار تنکابنى به علما:
150
»یک روز براى تبریک به مجلس تشریف آوردید، بس است. دیگر مرخص نیستید هر روز مثل سابق بیایید و در کارها دخالت داشته باشید، مجلس هر وقت لازم شد شما را احضار مىکند، سر خود نیایید. »
151
107. همان/ 4847. به نقل از: روزنامه حبل المتین، شماره 28 15 رمضان 1328.
152
108. خانه بر دامنه آتشفشان/ 8175.
153
109. روزنامه جام جم، ویژه نامه ایام، شماره 88/5/8) 49)، به نقل از: تشیع و مشروطیت در ایران، عبدالهادى حائرى/ 200.
154
110. حیات سیاسى اجتماعى و فرهنگى آخوند خراسانى / 594 مصاحبه با آقاى اکبر ثبوتى; رهبران دینى در نهضت مشروطه / 104.
155
111. همان/ 137، مصاحبه عبدالرضا کفایى.
156
112. همان/243242، مصاحبه آقاى اردبیلى.
157
113. همان/ 137، مصاحبه با آقاى کفایى.
158
114. سوره هود، آیه 64.
159
115. حیات سیاسى، اجتماعى و فرهنگى آخوند خراسانى/ 273272، مصاحبه آیت اللّه سیدعزالدین زنجانى.
160
116. آخوند خراسانى به روایت اسناد/ 185.
161
117. جریانهاى فکرى مشروطیت، مؤسسه مطالعات و پژوهشهاى سیاسى/ 97، به نقل از: رسائل، اعلامیهها و مکتوبات شیخ، ج 46/2.
162
118. حیات سیاسى اجتماعى و فرهنگى آخوند خراسانى / 232.
163
119. همان/ 255، اردبیلى به نقل از: مجله وحید، سال 10، شماره 2/ 180 منوچهر صدوقى سها.
164
120. برخى مقدمات نظرى در مبحث مشروطیت، عبداللّه شهبازى، سخنرانى 85/4/16 در اجلاس جریان علمى فکرى مشروطیت.
165
121. آخوند خراسانى به روایت اسناد/ 22) 222 رمضان 1328).
166
122. همان/ 293.
167
123. از عدالتخانه تا مشروطه غربى، جواد سلیمانى/ 189181.
168
124. خانه بر دامنه آتشفشان/ 12699.
169
125. همان/ 121.
170
126. آخوند خراسانى به روایت اسناد/ 166163
171
127. حیات سیاسى اجتماعى و فرهنگى آخوند خراسانى / 175174، مصاحبه استاد واعظ زاده خراسانى. در نامه آخوند آمده بود: بر هر که این نامه به دستش مىرسد واجب است تا مىتواند با مشروطه مبارزه کند، پدرم بالاى منبر خوانده بود.
172
128. همان/ 479 144.
173
129. همان/ 320 )آیت اللّه شبیرى زنجانى به نقل از مرحوم آیت اللّه بروجردى( و نیز روزنامه جام جم 10/ 85/5/2 به نقل از آیت اللّه شمس گیلانى به نقل از آیت اللّه بروجردى.
174
130. رهبران دینى در نهضت مشروطه/ 64، به نقل از: اسرار خانه سدان، اسماعیل رائین/ 94.
175
131. تلگرافهاى متعدد آخوند خراسانى به علماى نجف در عصر مشروطه بر این موضوع تأکید دارد. ر. ک: آخوند خراسانى به روایت اسناد.
176
132. حیات سیاسى اجتماعى و فرهنگى آخوند خراسانى/410 مصاحبه عبدالحسین حائرى.
177
133. سید اسداللّه خرقانى، روحانى نوگراى روزگار مشروطه و رضا شاه، رسول جعفریان/ 27.
178
134. حیات سیاسى اجتماعى و فرهنگى آخوند خراسانى / 276273، مصاحبه با آیت اللّه سید عزالدین زنجانى.
179
135. همان / 247.
180
136. همان/ 135132.
181
137. رسائل مشروطیت/ 86.
182
138. تنبیه الامه و تنزیه المله/ 15، از استدلالهاى میرزاى نائینى مطالب مورد اشاره به خوبى قابل فهم است.
183
139. تاریخ مشروطه ایران، ج 287/1.
184
140. همان; حیات سیاسى اجتماعى و فرهنگى آخوند خراسانى / 462، مصاحبه با حجت الاسلام مهدى انصارى.
185
آن جور که مطالعه کردیم و اسنادى که در دست داریم، آن طورى که شیخ فضل اللّه مشروطه را مىشناخت، نه نائینى به آن رسیده بود، نه علماى نجف، نه علماى تهران، و انصافاً باید گفت شیخ فضلاللّه، در این واقعه مظلوم تر از هر کس بود... شخصیت او بزرگتر از زمان خودش است; اما به دلیل غفلت روحانیت او را تشخیص ندادند و نشناختند. »
186
141. رسائل، اعلامیهها، مکتوبات و روزنامه شیخ شهید فضل اللّه نورى، ج 149/1 و 151.
187
142. خانه بر دامنه آتشفشان/ 141.
188
143. سیرى در آراء و اندیشههاى نابغه بزرگ حضرت آیت اللّه محمد حسین غروى نائینى/ 479، مقاله: موسى فقیه حقانى.
189
144. آخوند خراسانى به روایت اسناد/ 165.
190
145. کتاب آبى، ج 874/4.
191
146. مجله حوزه، شماره 27/116، مقاله: نهضت بزرگ فتوا در انقلاب مشروطه.
192
147. مجله حوزه، شماره 30/115، مقاله: چرایى رویارویى عالمان دین در نهضت مشروطه.
193
148. نهضتهاى اسلامى در صد ساله اخیر/ 92.
194
149. همان/ 93.
195
ORIGINAL_ARTICLE
نقد و بررسى موضع علمادر برابر تبعید و شهادت مدرس
از مقولههاى مورد بحث در این مقال، جایگاه مدرس در حوزهها و نزد علماى بزرگِ ایران و نجف است و سخن از هوش و آگاهىهاى بالاى سیاسى اوست و قوه شگفت انگیزى که در شناخت چهره و دسیسههاى هزارتوى دشمن داشت.
مدرس، رضاخان را خوب شناخته بود و بهنگام از چهره او نقاب گرفت، آن هم در روزگارى که بسیارى در تارهاى تظاهر او به دیندارى و میهن دوستى و دشمن ستیزى گرفتار آمده بودند. از این روى، مبارزه با او را براى حفظِ عزت، استقلال و کرامت و عزت مردمان و کشور، از پایگاه شرعى و قانونى که داشت، شجاعانه، مدبرانه و خردمندانه، پىگیرى کرد و دستان پنهان استعمار را در روى کار آوردنِ رضاخان و مأموریتهایى که به او واگذار کرده بود، آشکار ساخت و در گاهِ جنگ دوم جهانى و مورد تاخت و تاز قرار گرفتن ایران از سوى قدرتهاى بزرگ، در راه استقلال کشور و کوتاه کردن دست بیگانگان، گامهاى اثرگذار، بزرگ و ماندگارى برداشت و آنى از دفاع از حق ملت، کوتاه نیامد، تا آن که چنان عرصه را بر انگلیس و نوکر آن، رضاخان، تنگ کرد که نتوانستند او را برتابند و پس از سالها تبعید و آزار و اذیت و شکنجههاى قرون وسطایى، طومار زندگىاش را در هم پیچیدند.
آن چه در این مقال مورد توجه قرار گرفته و دردمندانه از آن یاد شده، سکوت علما در برابر این فاجعه بزرگ است، زخمى که هیچ گاه التیام نخواهد یافت.
https://jh.isca.ac.ir/article_519_d41d8cd98f00b204e9800998ecf8427e.pdf
2013-06-22
201
232
مدرس
رضاخان
انگلستان
تبعید
شهادت
موضع علما
محمد صادق
زینانی
1
AUTHOR
- اسرار سقوط احمدشاه، رحیم زاده صفوى، به کوشش بهمن دهگان، تهران، فردوس 1362.
1
- بازیگران عصر طلایى )مدرس( ابراهیم خواجه نورى، تهران، جاویدان، 1358.
2
- تاریخ بیست ساله، حسین مکى، تهران، بنگاه ترجمه و نشر کتاب، 1359.
3
- تاریخ مختصر احزاب سیاسى ایران، محمدتقى بهار )ملک الشعرا( تهران، امیرکبیر 1371.
4
- چالشهاى روحانیت و رضاشاه.
5
- خاطرات من، حسن اعظام قدسى، تهران، بى نا، 1342.
6
- شرح زندگانى من، عبدالله مستوفى، تهران، زوار، 1343.
7
- علماء و رژیم رضاشاه، حمید بصیرت منش، تهران، نشر عروج، چاپ دوم 1378.
8
- قیام گوهرشاد، سینا واحد، تهران، وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامى، 1366.
9
- گنجینه خواف.
10
- مدرس، مجموعه مقالات، بنیاد تاریخ انقلاب اسلامى ایران، چاپ اول، تهران، 1366.
11
- مدرس در تاریخ و تصویر، محمد گلبن، وزارت ارشاد اسلامى.
12
- مدرس قهرمان آزادى، حسین مکى، بنگاه ترجمه و نشر کتاب، 1359.
13
- مدرس، مجاهدى شکستناپذیر، عبدالعلى باقى، انتشارات گواه، چاپ اول، قم، فروردین 1370.
14
- مدرس و مجلس، نامه و اسناد، مؤسسه پژوهش و مطالعات فرهنگى بنیاد مستضعفان و جانبازان انقلاب اسلامى، تهران.
15
- مرد روزگاران )مدرس شهید، نابقه ملى ایران( على مدرسى، نشر هزاران، تهران، چاپ دوم 1374.
16
پى نوشتها:
17
1. مدرس مجاهدى شکست ناپذیر/27.
18
2. مدرس، ج257 2، برخى سخنان یادشده را از میرزاى شیرازى دوّم دانستهاند. ر. ک: مدرس مجاهدى شکست ناپذیر/27.
19
3. مدرس و مجلس، نامهها و اسناد/2521. مدرس در پنج دوره تقنینیه، ترکمان، ج53/1.
20
4. مدرس مجاهدى شکست ناپذیر/156.
21
5. همان/158، مدرس قهرمان آزادى، ج655654/2; اسرار سقوط احمدشاه، رحیم زاده صفوى /8685; علماء و رژیم رضاشاه/206 .205
22
6. تاریخ بیست ساله، ج117/1; بیانیه او در سال 1303 و پس از دیدار با علماى قم و پایان جمهورى خواهى. نیز، در این باره نگاه شود: همان/343.
23
7. ر. ک: تاریخ مختصر احزاب سیاسى ایران، ج98/2; خاطرات من، حسن اعظام قدسى، ج48/2.
24
8. شرح زندگانى من، عبدالله مستوفى، ج462461/3.
25
9. اسرار سقوط احمدشاه، رحیم زاده صفوى، به کوشش بهمن دهگان/7776.
26
10. مدرس و مجلس، نامهها و اسناد سند شماره 46، ص112113.
27
11. مدرس مجاهدى شکست ناپذیر/263.
28
12. مدرس قهرمان آزادى، ج725/2.
29
13. چالشهاى روحانیت و رضاشاه/173.
30
14. مدرس، ج181/1، علما و رژیم رضاشاه/328327.
31
15. مدرس، ج/102; علماء و رژیم رضاشاه/328.
32
16. مدرس قهرمان آزادى، ج769/2.
33
17. مدرس مجاهدى شکست ناپذیر/228.
34
18. همان/154153.
35
19. مدرس قهرمان آزادى، ج770769/2.
36
20. بازنگران عصر طلایى )مدرس(، ابراهیم خواجه نورى/5958.
37
21. همان/162.
38
22. مدرس، ج234/1; مدرس مجاهدى شکست ناپذیر/166.
39
23. مدرس، ج111110/1.
40
24. مجلس در تاریخ و تصویر، محمد بگبن/105، وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامى. در این اثر آمده است: برخى شهادت او را به سال دهم آذر 1317ش. دانستهاند که درست نیست، چرا که 27 رمضان در اواخر آبان واقع است، نه آذر.
41
25. مدرس، ج135/1.
42
26. گنجینه خواف/66.
43
27. مرد روزگاران، مدرس/710709، بخش ضمائم.
44
28. بازیگران عصر طلایى )مدرس( خواجه نورى /22.
45
29. گنجینه خواف/67، پاورقى.
46
30. مدرس قهرمان آزادى، ج780/2.
47
31. همان/102، مدرس، ج201/1.
48
32. مدرس مجاهدى شکست ناپذیر/225 115 108 107.
49
33. همان، 115114 108107.
50
34. همان.
51
35. چالشهاى روحانیت با رضاشاه/173172.
52
36. مدرس، ج115/1.
53
37. قیام گوهرشاد، 9089.
54
38. مدرس، ج263/2.
55
39. علما و رژیم رضاشاه/361360.
56
40. همان/362، همان/366.
57
41. مدرس قهرمان آزادى، ج892/2; مدرس، ج130/1.
58
ORIGINAL_ARTICLE
مهم ترین پناهگاه دادخواهان در تاریخ معاصر
ایران در دو سده اخیر، با حاکمان خودسر و ستم پیشه و بحرانهاى اجتماعى بسیارى روبهرو و دست به گریبان بوده است. درگیریهاى خونین و بنیان برافکن قومى، ناامنیها، شرارتها و غارتگریهاى هراسانگیز و بنیان سوز، مرزهاى آشفته و پرآشوب و گروه گروه مردمان ستم دیده، غارت شده و مال و منال از دست داده و با داغهاى بسیار بر جسم و روح.
در این مقال سخن دراین است که علما و حوزهها که از جایگاه ونفوذ معنوى درمیان مردم برخوردار بودهاند، در آن دوران پرادبار، در رفع ستم از مردم و تظلم طلبان چه کرده و چه راه کارهایى را براى ایجاد امنیت وعدالت وکاستن از درد و رنج و هزارها هزار مشکل مردم به بوته تجربه گذاشتهاند و پیام آن براى روحانیت معاصرکدام است؟
https://jh.isca.ac.ir/article_520_d41d8cd98f00b204e9800998ecf8427e.pdf
2013-06-22
233
295
تظلم
امنیت
اشرار
خوانین
کارگزاران جائر
مشروطه
دفاع غیرعامل
وعظ واندرز
سید عباس
صادقی فدکی
1
AUTHOR
- آسیاب هفت سنگ، دکتر ابراهیم باستانى پاریزى، تهران موسسه انتشارات دانش، 1362.
1
- آیات سرمد، زندگانى میرمحمد على کرهرودى داود نعیمى اداره اوقاف اراک.
2
- آیت الله سید مرتضى پسندیده، یاران امام به روایت اسناد ساواک، ج1380 20ش.
3
- اختران فروزان رى و تهران، شیخ محمد رازى، قم، مکتبه الزهرا، بى تا.
4
- اردبیل و عالمان اردبیل، کنگره مقدس اردبیلى، 1375 ش.
5
- استرآبادنامه، به کوشش مسیح ذبیحى، تهران امیرکبیر1386.
6
- اعیان الشیعه، علامه محسن امین عاملى، دارالتعارف للمطبوعات.
7
- افکار اجتماعى و سیاسى در آثار منتشر نشده دوره قاجار، هما ناطق و فریدون آدمیت.
8
- ایدئولوژى نهضت مشروطیت، فریدون آدمیت، تهران، پیام، 1355.
9
- ایران از سقوط مشروطه تا کودتاى سوم اسفند; ابادیان. موسسه مطالعات وپژوهشهاى سیاسى 1385ش.
10
- برقله پارسایى، زندگىنامه آیت الله کوهستانى، عبدالکریم کوهستانى، زمینه سازان ظهور، 1384.
11
- بیان المفاخر، سید مصلح الدین مهدوى، کتابخانه مسجد سید اصفهان، 1368.
12
- تاریخ اجتماعى کاشان، حسن نراقى، موسسه مطالعات وتحقیقات اجتماعى، 1345ش.
13
- تاریخ اشرارکاشان، آیت الله ملاعبدالرسول مدنى، به اهتمام حسینعلى پورمدنى، قم، مهر1370.
14
- تاریخ بیدارى ایرانیان، ، ناظم الاسلام کرمانى، نشرنوین.
15
- تاریخ روابط ایران وعراق، مرتضى مدرسى، کتابفروشى فروغى 1351ش.
16
- تاریخ روضة الصفاى ناصرى، رضا قلى خان هدایت، تصحیح جمشید کیانفر، اساطیر 1380.
17
- تاریخ ریز، مهندس حسین پارسا، اصفهان، خورشید یاران 1388.
18
- تاریخ سمنان عبدالرفیع حقیقت، فرماندارى سمنان 1352ش.
19
- تاریخ کرمان، احمدعلى خان وزیرى کرمانى، به تصحیح باستانى پاریزى.
20
- تاریخ مشروطه ایران، احمد کسروى تبریزى، امیرکبیر، 1354.
21
- تاریخ مفصل ایران از صدراسلام تا انقراض قاجاریه، عباس اقبال آشتیانى، به کوشش دبیرسیاقى.
22
- حدیث ولایت، بیانات مقام معظم رهبرى، سازمان تبلیغات اسلامى، 1375.
23
- خاطرات آیت الله پسندیده، موسسه تنظیم و نشرآثارامام خمینى، 1384.
24
- خاطرات صابرى همدانى، سید مصطفى صادقى، مرکز اسناد انقلاب اسلامى.
25
- خاطرات نورالدین کیانورى، اطلاعات 1372.
26
- خط سوم درانقلاب مشروطیت ایران، ابوالفضل شکورى، اداره کل فرهنگ وارشاداسلامى زنجان 1371.
27
- خمینى روح الله، حاتم قادرى، دفترنشر آثار امام خمینى.
28
- خمینى شهر، سید باقر میردامادى، انتشارات میرداماد، 1381 ش.
29
- دانشمندان گلپایگان، رضا استادى، کنگره بزرگداشت علماى گلپایگان 1381.
30
- درون ارتش شاه، خسرو معتضد، نشر البرز1376ش.
31
- دیدگاههاى نظرى دفاع غیرعامل، مجموعه مقالات، دکترمحسن فردرو، تهران، عباسى1388.
32
- رجال اصفهان، سید محمد باقر کتابى، امورفرهنگى شهردارى اصفهان، 1375ش.
33
- روزنهاى به عالم غیب، سید محسن خرازى، مسجد مقدس جمکران 1383.
34
- زندگانى و شخصیت شیخ انصارى، شیخ مرتضى انصارى، حسنعلى نوریان1410.
35
- زندگى و سفرهاى وامبرى، ترجمه محمدحسین آریا، علمى وفرهنگى، 1372.
36
- سایههاى گذشته، رحیم نامور، تهران، آوا، 1359.
37
- سراج التواریخ، فیض محمد کاتب، قم، نمونه، 1370ش.
38
- سردار جنگل، ابراهیم فخرائى، سازمان چاپ و جاویدان، 1354ش.
39
- سفرنامه بخارا، رضا قلى خان هدایت به اهتمام حسین زمانى، تهران، پژوهشگاه علوم انسانى و مطالعات فرهنگى، 1373.
40
- سلطنت علم دولت فقر، سیرى در زندگانى ملاقربانعلى زنجانى على ابو الحسنى، اسلامى 1374.
41
- سیاحت درویشى دروغین، درخانات آسیاى میانه، وامبرى ترجمه فضل الله خواجه نوریان، علمى وفرهنگى، 1365.
42
- سیماى خوى، على صدرائى خوئى، سازمان تبلیغات اسلامى، 1373.
43
- شرح آسیاى مرکزى، مادروس داودخانف، کستنتکو، تصحیح غلامحسین زرگرى نژاد، تهران، مؤسسه تحقیقات و توسعه علوم انسانى، 1383.
44
- شرح حال رجال سیاسى و نظامى ایران، دکترباقرعاقلى، تهران نشرگفتار 1380.
45
- شرح نهج البلاغه ابن ابى الحدید، کتابخانه آیت الله مرعشى نجفى )ده مجلد( 1404ق.
46
- صحیفه امام، مجموعه سخنان امام خمینى.
47
- صحیفه نور مجموعه رهنمودهاى امام خمینى، وزارت ارشاد اسلامى.
48
- صد دروازه، مختصرى از تاریخ وجغرافیاى دامغان، على اصغرکشاورز دامغانى، تهران چاپ بهمن 1352.
49
- طالقانى وتاریخ، بهرام افراسیابى، نیلوفر1360.
50
- علما و دانشمندان کاشان، حسن سپهرى، کاشان، سوره تماشا، 1391.
51
- فرزانگان خوانسار، احمد کشورى، کنگره خوانسارىها.
52
- فضیلتهاى فراموش شده، زندگى راشد تربتى، رفیع، اطلاعات، 1374ش.
53
-. قصص العلما ء تنکابنى، ویرایش شریفى تنکابنى، حضور 1382ش.
54
- کارنامه شیخ فضل الله نورى، على ابوالحسنى موسسه مطالعات تاریخ معاصرایران1385.
55
- کرام البرره، آغا بزرگ تهرانى، دارالمرتضى للنشر، مشهد 1404 ق.
56
- گوهردرخشان، زندگىنامه آیت الله ورپامى، مهدى رضازاده، اسوه 1386.
57
- مجله تاریخ وفرهنگ معاصر، مرکز بررسیهاى اسلامى قم.
58
- مجله نورعلم، وابسته به جامعه مدرسین حوزه علمیه قم.
59
- مشاهیر رجال اسفراین، غلامرضا فسنقرى، احمدشاهد، بنیاد پژوهشهاى آستان قدس رضوى، 1381.
60
- معارف الرجال، شیخ محمد حرزالدین، کتابخانه آیت الله مرعشى نجفى.
61
- مکتوبات و بیانات سیاسى واجتماعى علماى شیعه دوره قاجار، محمدحسن رجبى، تهران، نشرنى، 1379ش.
62
- مینودر، محمد على گلریز، انتشارات طه، 1368ش.
63
- نقباء البشر، آغابزرگ تهرانى، دارالمرتضى للنشر، مشهد 1404ق.
64
- یادنامه آیت الله اراکى، رضا استادى، اداره ارشاد و فرهنگ اسلامى اراک، 1375ش.
65
پى نوشتها:
66
1. دیدگاههاى نظرى دفاع غیرعامل/2926.
67
2. حدیث ولایت، ج 103/9 و 104.
68
3. مجله تاریخ و فرهنگ معاصر، ش 110/ 5.
69
4. خاطرات عین السلطنه، ج52285227/7; ج4904/ 6.
70
5. خاطرات آیت الله پسندیده/191190.
71
6. ایران از سقوط مشروطه تا کودتاى سوم اسفند /255.
72
7. صددروازه/ 184و212.
73
8. خاطرات آیت الله پسندیده /189.
74
9. معارف الرجال، ج253/3.
75
10. روزنه اى به عالم غیب /352.
76
11. درون ارتش شاه /437.
77
12. مناظره دکتر و پیر /432.
78
13. صحیفه امام، ج528/ 13.
79
14. تاریخ روابط ایران وعراق /293
80
15. بر قله پارسائى /165.
81
16. مجله نور علم، شماره45/33.
82
17. معارف الرجال، ج251/3.
83
18. همان، ج 151/1.
84
19. تاریخ مفصل ایران از صدراسلام تا انقراض قاجاریه /787.
85
20. کرام البرره، ج255/1 به نقل از تاریخ روضة الصفا; معارف الرجال ج151/1.
86
21. کرام البرره، ج250/1.
87
22. همان، ج26/3.
88
23. تاریخ مفصل ایران /879.
89
24. همان /788.
90
25. تاریخ روضة الصفاى ناصرى، ج7803/14; اعیان الشیعه، جزء 49/42.
91
26. سیماى خوى /149148.
92
27. معارف الرجال، ج234/2.
93
28. مجله حوزه، شماره 38/51.
94
29. اختران فروزان رى و طهران /103.
95
30. نقباء البشر، ج1223/3.
96
31. بزرگان رامسر /384.
97
32. بیان المفاخر، ج250/1.
98
33. معارف الرجال، ج96/3.
99
34. معارف الرجال، ج382/2.
100
35. کرام البرره، ج865/2.
101
36. معارف الرجال، ج143/1.
102
37. قصص العلما /142.
103
38. بیان المفاخر، ج167/1. قصص العلما/154153.
104
39. معارف الرجال، ج17/2.
105
40. تاریخ بیدارى ایرانیان، ج363/1.
106
41. کارنامه شیخ فضل الله نورى /62.
107
42. تاریخ انقلاب مشروطیت، ج359/1.
108
43. تاریخ بیدارى ایرانیان، ج180/1.
109
44. مجله پیام انقلاب، ش44/71، تاریخ بیکدلى /914.
110
45. مجله پیام انقلاب، شماره 44/71.
111
46. تاریخ مشروطه/402.
112
47. سلطنت علم، دولت فقر/222.
113
48. ایران از سقوط مشروطه، تا کودتاى سوم اسفند/288
114
49. همان /286.
115
50. سیاحت درویشى دروغین /307 186 84 71.
116
51. زندگى وسفرهاى وامبرى/220.
117
52. سفرنامه بخارا /8. شرح آسیاى مرکزى /266.
118
53. استرآباد نامه/138.
119
54. مشاهیررجال اسفراین/269268.
120
55. زندگانى وشخصیت شیخ انصارى/85.
121
56. زندگىنامه استاد الفقهاء/141.
122
57. نقباء البشر، ج76/ 1; مرات الشرق، ج216/1. راه بیابانى میان کربلا وحجاز را راه جبل مىنامیدند. در آن سالها این راه به وسیله خاندان آل رشید نا امن شده بود.
123
58. سایت: پایگاه اطلاع رسانى علماى کرمانشاه، مرکز پژوهش واسناد ریاست جمهورى، مورخه 92/3/25.
124
59. اردبیل وعالمان اردبیل، کنگره مقدس اردبیلى /589.
125
60. رحیم نامور از اعضاى قدیمى حزب توده بود. وى پس ازانقلاب اسلامى به ایران آمد و عضو کمیته مرکزى این حزب بود. پس از دستگیرى اعضاى حزب توده درجریان کودتاى سال 1361ش، به شوروى فرار کرد واز آن جا به افغانستان رفت ودرآن جا درگذشت. ر. ک. خاطرات نور الدین کیانورى/538.
126
61. سایههاى گذشته/156.
127
62. ساکن درفاصله شهرهاى کوهدشت و نهاوند وملایر.
128
63. سایههاى گذشته /62و63.
129
64. یادنامه آیت الله اراکى /39.
130
65. آیات سرمد/233.
131
66. صحیفه نور، ج136/ 12.
132
»سربازهاى شوروى )روس( رادرهمان مرکزى که ماداشتیم درخمین من آنجا آنها را مى دیدم وما مورد تاخت وتاز واقع مى شدیم درجنگ بین الملل اول. «
133
67. صحیفه نور، ج136/10.
134
68. تاریخ اشرارکاشان/3433.
135
69. مکتوبات و بیانات سیاسى. ج350/ 4.
136
70. تاریخ اجتماعى کاشان/311310.
137
71. تاریخ مشروطه ایران، ج570/2، تاریخ اجتماعى کاشان /311.
138
72. شرح حال رجال سیاسى ونظامى معاصرایران، ج1618/3.
139
73. تاریخ اجتماعى کاشان/311.
140
74. علما ودانشمندان کاشان/516.
141
75. خمینى روح الله /250; خاطرات آیت الله پسندیده /77.
142
76. خاطرات آیت الله پسندیده /7776.
143
77. آیت الله سید مرتضى پسندیده مقدمه )ذ(
144
78. صحیفه امام، ج13/11.
145
79. همان، ج260/11; صحیفه نور، ج92/16.
146
80. مقدمه نهج البلاغه فیض الاسلام.
147
81. خمینى شهر /302.
148
82. سیماى میانه /2.
149
83. سردار جنگل /29.
150
84. فرزانگان خوانسار/182.
151
85. همان /172. با تلخیص.
152
86. گوهر درخشان/216.
153
87. همان /138.
154
88. همان /173.
155
89. خاطرات آیت الله سید مرتضى پسندیده/ »ذ«.
156
90. همان /7978.
157
91. دانشمندان گلپایگان، ج114/1.
158
92. فضیلتهاى فراموش شده، /24 و 106
159
93. تاریخ سمنان /600. فرماندارى سمنان 1352ش.
160
94. تاریخ کرمان/366.
161
95. آسیاى هفت سنگ /228.
162
96. میرزاى بزرگ /7168.
163
97. نقباء البشر، ج333/1.
164
98. اختران فروزان رى وتهران /127.
165
99. تاریخ ریز /101.
166
100. دانشمندان گلپایگان، رضا استادى، ج334/ 1.
167
101. قیام آذربایجان و ستارخان / 10 و 26.
168
102. قیام آذربایجان وستارخان /1817.
169
103. نقباء البشر، ج285/1.
170
104. افکار اجتماعى و سیاسى در آثار منتشر نشده دوره قاجار/182.
171
105. همان / 183.
172
106. مینودر، ج362/1.
173
107. رجال اصفهان، ج177176/1.
174
108. خط سوم درانقلاب مشروطیت /385.
175
109. زندگانى سیاسى خاندان عَلَم /91. به نقل از سازمان اسناد ملى ایران سند 293. ف: 86 .21.
176
110. چنانکه والى قوچان به جاى مالیات از توده بینوا، دختران مردم را به ترکمنها فروخت.
177
111. سردار جنگل /51.
178
112. ایران از سقوط مشروطه تا کودتاى سوم اسفند/214.
179
113. همان/254، به نقل ازستاره ایران شماره 1336 114ق.
180
114. سراج التواریخ، ج944/3.
181
ORIGINAL_ARTICLE
حوزه هاى علمیه و ادب فارسى ایران معاصر(حوزه علمیه مشهد)
در کارنامه حوزههاى علمیه، افزون بر کارکرد دینى، خدمات و کارکردهاى دیگر نیز دیده مىشود. یکى از آنها، بویژه در تاریخ معاصر، تلاش در راه شکوفایى ادبیات و شعر و ادب فارسى است. در ساحَتِ پژوهشهاى حوزوى تا کنون از این نوع کارکرد و تلاش، سخنى به میان نیامده است و پژوهشى دیده نمىشود. این نوشتار مىکوشد تا از باب نمونه، از نقش و کارکرد حوزه علمیه مشهد در پرورش شاعران و ادیبانى که در تاریخ معاصر ظهور یافتهاند و ادبیات فارسى را در مسیر تکامل پیش بردهاند، سخن به میان آورد و شمهاى از آن را بنمایاند. در این مقال از این حوزه بزرگ و کهن، تنها به بازنمود گوشههایى از کارنامه ادبى سه شخصیت ادبى برجسته بسنده شده است.
https://jh.isca.ac.ir/article_521_d41d8cd98f00b204e9800998ecf8427e.pdf
2013-06-22
296
337
تاریخ حوزه
ادب فارسى
تاریخ معاصر
شخصیتهاى ادبى
عباس
مخلصی
1
AUTHOR
- ادوار شعر فارسى از مشروطیت تا سقوط سلطنت، محمد رضا شفیعى کدکنى، سخن، تهران، چاپ دوم، 1383
1
- ادبیات فارسى و تحولات آن، دکتر سوزان گویرى، بهجت، تهران، چاپ اول، 1386
2
- از چشم برادر، شمس آل احمد، سعدى، قم، چاپ اول، 1369
3
- از صبا تا نیما، یحیى آرین پور، شرکت سهامى کتابهاى جیبى، تهران، چاپ پنجم، 1353
4
- از کاروان حلّه - دیدارى با نثر معاصر فارسى -، دکتر داریوش صبور، سخن، تهران، چاپ اول، 1384
5
- اسنادى از: مشاهیر ادب معاصر ایران، گرداورى و پژوهش: على میر انصارى، سازمان اسناد ملى ایران، پژوهشکده اسناد، انتشارات سازمان اسناد ملى ایران، چاپ اول، 1377
6
- ایرج و نخبه آثارش، غلامرضا ریاضى، تهران، ابن سینا، 1342
7
- بهار )محمد تقى، ملک الشعراء(، محمد على سپانلو، طرح نو، تهران، چاپ اول، 1374
8
- بهار و ادب فارسى، مجموعه 100 مقاله از ملک الشعراء بهار، به کوشش محمد گلبن با مقدمه دکتر غلام حسین یوسفى، شرکت سهامى کتابهاى جیبى، تهران، 1371
9
- پایان حیرت، سید هدایت االله شهاب فردوسى، چاپخانه نبرد ما، مشهد، 1341
10
- پژوهشگران معاصر ایران، هوشنگ اتحاد، فرهنگ معاصر، تهران، 1378
11
- تاریخ ادبیات ایران ) بعد از اسلام تا پایان تیمو ریان (، بدیع الزمان فروزانفر، با گفتارى از دکتر عبدالحسین زرین کوب، به کوشش عنایت الله مجیدى، سازمان چاپ و انتشارات، وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامى، تهران، 1383
12
- تاریخ تذکرههاى فارسى، گنجینه فهرست و کتابشناسى، احمد گلچین معانى، انتشارات دانشگاه تهران، 1350
13
- تحقیق در احوال و آثار و افکار و اشعار ایرج میرزا و خاندان و نیاکان او، محمد جعفر محجوب، نشر اندیشه، تهران، چاپ سوم، 1353
14
- تاریخ ادب پارسى، مکتبها، دورهها، سبکها و انواع ادبى، دکتر احمد تمیم دارى، انتشارات بین المللى الهدى، چاپ اول، 1379
15
- جشن نامه پروین گنابادى، زیر نظر: محسن ابوالقاسمى، توس، تهران، 1352
16
- حبیب خراسان، گزیده اشعار حاجى میرزا حبیب خراسانى، پژوهش و گزینش: ساعد باقرى و سهیل محمودى، امیر کبیر، تهران، 1390
17
- حکیم الهى قمشهاى، نغمه حسینى، با مقدمه دکتر حسین الهى قمشهاى، به تصحیح و پاورقى سید محمدرضا غیاثى کرمانى، پارسیان، قم، چاپ اول، 1380
18
- دانشوران خراسان، غلامرضا ریاضى، باستان، مشهد، 1336
19
- دیار فرزانگان، با مقدمه: دکتر محمد ابراهیم باستانى پاریزى، به کوشش: عباس یزدى نژاد، دکتر على یزدى نژاد، دکتر آرزو مرادى، انتشارات میرماه، چاپ اول، 1386
20
- دیوان بابا طاهر عریان همدانى، تصحیح وحید دستگردى، ابن سینا، چاپ چهارم، 1347
21
- دیوان ایرج میرزا، به کوشش دکتر محمد جعفر محجوب، نشر اندیشه، تهران، چاپ سوم، 1353
22
- دیوان حاج میرزا حبیب خراسانى، به سعى و اهتمام على حبیب، زوار، تهران، چاپ دوم
23
- دیوان اشعار شادروان محمدتقى بهار )ملک الشعرا(، به کوشش چهرزاد بهار، انتشارات توس، چاپ دوم، 1380
24
- الذربعه الى تصانیف شیعه، آقا بزرگ طهرانى، بیروت، دارالاضواء
25
- زمستان مجموعه شعر، مهدى اخوان ثالث )م. امید(، مروارید، تهران چاپ ششم، 1356
26
- زندگى و اشعار ادیب نیشابورى، با گفتارى از دکتر محمدرضا شفیعى کدکنى، به کوشش یدالله جلالى پَندَرى، چاپ و نشر بنیاد، تهران، 1367
27
- سبک شناسى، محمد تقى بهار، کتابهاى پرستو، تهران، چاپ چهارم، 1355
28
- شعر معاصران ایران از بهار تا شهریار، حسن على محمدى، چاپ اول، 1372
29
- شمیم نسیم زندگى و شعر سید اشرف الدین حسینى گیلانى ) نسیم شمال( دکتر فریده کریمى موغارى، نشر ثالث، تهران، چاپ اول، 1382
30
- فرهنگ اعلام سخن، دکتر حسن انورى، سخن، تهران، 1378
31
- فرهنگ فارسى، دکتر محمد معین
32
- غزلیات سعدى، کاظم برگ نیسى، فکر روز، تهران، چاپ نخست 1380
33
- کتاب ماه ) تاریخ و جغرافیا ( سال سوم، شماره یازدهم
34
- کلیات مثنوى معنوى، نیکلسون، نشر طلوع
35
- گزیده داستانهاى کوتاه جلال آل احمد، محمد باقر نجف زاده بارفروش، نشر بنیاد، چاپ اول، 1376
36
- لآلى مکنون: دیوان اشعار میرزا عبدالجواد ادیب نیشابورى، به کوشش عباس زرین قلم خراسانى، مشهد، 1333
37
- مؤلفین کتب چاپى فارسى و عربى، خان بابا مشار
38
- مجله ارمغان، سال هفتم، شماره چهاردهم
39
- مجله دبستان، سال دوم شماره دوم، دى ماه 1305
40
- مجله دانشکده ادبیات و علوم انسانى دانشگاه فردوسى، شماره دوم، سال یازدهم، 1354
41
- مجله سخن، شماره 12 بهمن 1353
42
- مجله یادگار، شماره 6 و 7، سال پنجم، بهمن و اسفند 1327
43
- مدینه الأدب، محمد على مصباحى نائینى )عبرت(، کتابخانه مجلس شوراى ملى شماره 26449
44
- مشاهیر ادب معاصر ایران، دفتر دوم: ملک الشعراى بهار، گردآورى و پژوهش: على میر انصارى، سازمان اسناد ملى ایران، 1377
45
- مقالههاى بدیع الزمان فروزانفر، با مقدمه: دکتر عبد الحسین زرین کوب، به کوشش عنایت الله مجیدى، وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامى، سازمان چاپ و انتشارات، تهران، 1382
46
- منتخب اشعار حجه الحق شیخ محمد تقى ادیب نیشابورى )دوم(، آهنگ قلم، مشهد، 1380
47
- نامهاى مستعار نویسندگان و شاعران معاصر ایران، عباس مافى، امیر کبیر، تهران، 1381
48
- نامه شهیدى: جشن نامه استاد سید جعفر شهیدى، به اهتمام على اصغر محمد خانى، طرح نو، تهران، چاپ اول، 1374
49
- نامه فرهنگیان، محمد على صاحبى نائینى )عبرت(، کتابخانه مجلس شوراى ملى شماره: 11335
50
- یادنامه ادیب نیشابورى، به اهتمام مهدى محقق، موسسه مطالعات اسلامى دانشگاه مک گیل شعبه تهران، 1365
51
- یکى قطره باران ) جشن نامه استاد دکتر عباس زریاب خویى (، به کوشش: احمد تفضلى، تهران.
52
پىنوشتها:
53
1. فرهنگ فارسى، دکتر محمد معین، واژه ادبیات.
54
2. همان، واژه ادب.
55
3. فرهنگ اعلام سخن، دکتر حسن ا نورى، واژه ادبیات.
56
4. ادبیات فارسى و تحولات آن، دکتر سوزان گویرى / 7.
57
5. سبک شناسى، بهار، ج2839/1 به نقل از تاریخ ادب پارسى / 52.
58
6. تاریخ ادب پارسى، مکتبها، دورهها، سبکها و انواع ادبى، دکتر احمد تمیم دارى/ 78
59
7. دیار فرزانگان، ج376365 /1.
60
8. دیوان بابا طاهر عریان همدانى، تصحیح وحید دستگردى / 22- 21.
61
9. تاریخ ادبیات ایران ) بعد از اسلام تا پایان تیمو ریان (، بدیع الزمان فروزانفر، با گفتارى از دکتر عبدالحسین زرین کوب، به کوشش عنایت الله مجیدى / 17; پژوهشگران معاصر ایران، ج 5 / 313 - 317.
62
10. یادنامه ادیب نیشابورى، به اهتمام: مهدى محقق; منتخب اشعار حجة الحق شیخ محمد تقى ادیب نیشابورى )دوم(، به اهتمام فرزندان.
63
11. پژوهشگران معاصر ایران، ج 1 / 20 - 23.
64
12. مشاهیر ادب معاصر ایران، ج1 / 565.
65
13. شمیم نسیم زندگى و شعر سید اشرف الدین حسینى گیلانى ) نسیم شمال ( دکتر فریده کریمى موغارى / 90 - 41.
66
14. پژوهشگران معاصر ایران، ج1 / 143.
67
15. پژوهشگران معاصر ایران، ج1 / 267- 269.
68
16. کارنامه همایى، عبد الله نصرى، دانشگاه علامه طباطبایى تهران، 1367; پژوهشگران معاصر ایران، ج 8 / 302 ج 308.
69
17. از کاروان حلّه - دیدارى با نثر معاصر فارسى -، دکتر داریوش صبور / 662; پژوهشگران معاصر ایران، ج 9 / 114 ج 120.
70
18. پژوهشگران معاصر ایران، ج355 - 359 / 1 .
71
19. حکیم الهى قمشهاى، نغمه حسینى، با مقدمه دکتر حسین الهى قمشهاى، به تصحیح و پاورقى سید محمدرضا غیاثى کرمانى/ 24 - 17.
72
20. یکى قطره باران ) جشن نامه استاد دکتر عباس زریاب خویى (، به کوشش: احمد تفضلى / 8 - 1; پژوهشگران معاصر ایران، ج332330/ 10 و 371 - 370.
73
21. جشن نامه پروین گنابادى، زیر نظر: محسن ابوالقاسمى / هفت - نه.
74
22. از چشم برادر، شمس آل احمد; گزیده داستانهاى کوتاه جلال آل احمد، محمد باقر نجف زاده بارفروش / 209.
75
23. نامه شهیدى: جشن نامه استاد سید جعفر شهیدى / 47.
76
24. کتاب ماه ) تاریخ و جغرافیا ( سال سوم، شماره یازدهم / 61 - 57، گذرى بر زندگى و آثار زنده یاد دکتر عبد الحسین زرین کوب; پژوهشگران معاصر ایران، ج146145/ 12.
77
25. از کاروان حلّه - دیدارى با نثر معاصر فارسى -، دکتر داریوش صبور/746.
78
26. امروز نیز در حوزههاى علمیه شاهد دو نسل ادبى هستیم، نسلى که از پیش از انقلاب اسلامى نامدار بودهاند و در تکاپو براى اعتلاى زبان و ادب فارسى و ارائه معارف و آموزههاى دینى، اخلاقى و اجتماعى در قالب نثر و شعر و نسل شاعران جوانى که از رویشهاى شعر و ادب حوزه، پس از انقلاب هستند و مدافع سرسخت اسلام و انقلاب اسلامى، اهداف امام خمینى و ارزشهاى دفاع مقدس و روشنگریهاى دقیق. هم اینک انجمن شعر حوزه دفتر تبلیغات اسلامى حوزه علمیه قم، بیش از دویست عضو دارد.
79
27. کلیات مثنوى معنوى، نیکلسون / 4، نشر طلوع.
80
28. ادوار شعرفارسى / 26.
81
29. مجله حکمت و معرفت، سال پنجم، شماره دهم، مقاله: »ختم غزل قلندرى»، سید مسعود رضوى، این مطلب را از دکتر داریوش صبور نقل کرده است.
82
30. دیوان حاج میرزا حبیب خراسانى، به سعى و اهتمام على حبیب / 152.
83
31. مجله حکمت و معرفت، سال پنجم، شماره دهم، مقاله: »ختم غزل قلندرى»، سید مسعود رضوى.
84
32. ادوار شعر فارسى /110.
85
33. زمستان مجموعه شعر، مهدى اخوان ثالث )م. امید( / 126.
86
34. حبیب خراسان گزیده اشعار حاجى میرزا حبیب خراسانى، پژوهش و گزینش: ساعد باقرى، سهیل محمودى / 104.
87
35. پایان حیرت، سید هدایت ا... شهاب فردوسى، به نقل از زندگى ادیب/18.
88
36. زندگى ادیب/19.
89
37. پایان حیرت/32.
90
38. نامه فرهنگیان، محمدعلى مصباحى نائینى )عبرت( /185.
91
39. به یاد ادیب نیشابورى، غلامحسین یوسفى، مجله دانشکده ادبیات و علوم انسانى دانشگاه فردوسى، شماره دوم سال یازدهم، تابستان 154/1354.
92
40. استادم ادیب نیشابورى، محمد تقى ادیب نیشابورى )ادیب دوم(، مجله دانشکده ادبیات و علوم انسانى دانشگاه فردوسى، شماره دوم، سال یازدهم، 160 159 /1354.
93
41. دانشوران خراسان، غلامرضا ریاضى/142، باستان، مشهد، 1336.
94
42. به نقل از: یادداشت دکتر شفیعى کدکنى بر نسخهاى از »لآلى مکنون» متعلق به کتابخانه مهدى اخوان ثالث.
95
43. مجله دبستان، شماره دوم، سال دوم، دى ماه 1305، مقاله: »بزرگان عصر، ادیب نیشابورى»، سید حسن مشکان طبسى/ 57.
96
44. پایان حیرت / 57.
97
45. مجله سخن، شماره دوم، بهمن 1353، مقاله: »مدارس قدیم مشهد و شیوه تدریس آنها»، محمد پروین گنابادى.
98
46. مجله یادگار، شماره 6 و 7، سال پنجم، بهمن و اسفند 1327، مقاله: »یادداشتهاى تاریخى )وفیات معاصرین( »، بدیع الزمان خراسانى )فروزانفر( / 134.
99
47. استادم ادیب نیشابورى/159.
100
48. مجله سخن )دوره 24، شماره 12 بهمن 1353، مقاله: »مدارس قدیم مشهد و شیوه تدریس آنها»، محمد پروین گنابادى/166163; پژوهشگران معاصر ایران، ج367/5.
101
49. سبک شناسى، محمد تقى بهار، ج1/ »یب».
102
50. پژوهشگران معاصر ایران، هوشنگ اتحاد، ج 367/5.
103
51. زندگى و اشعار ادیب / 39 - 33.
104
52. مجله آینده، سال 1360، شماره چهارم / 328 - 321، مقاله: سید على مؤید ثابتى.
105
53. جشن نامه استاد مدرس رضوى، زیر نظر ضیاءالدین سجادى، تهران، انجمن استادان زبان فارسى.
106
54. مجله آینده، سال سیزدهم - 1366 -، شماره 6 و 7، مقاله ایرج افشار; مؤلفین کتب چاپى - فارسى و عربى -، خان بابا مشار، ج261 259 /2.
107
55. پژوهشگران معاصر ایران، ج 407403/5.
108
56. مجله آینده، سال سیزدهم 1366، شمارههاى3 1 مقاله حسن امداد/ 199 - 189.
109
57. مجله آینده، سال دوازدهم، شماره چهارم، مقاله بهمن بوستان; نامهاى مستعار نویسندگان و شاعران معاصر ایران، عباس مافى / 229.
110
58. پژوهشگران معاصر ایران ج367/5.
111
59. زندگى و اشعار ادیب نیشابورى / 5150، به کوشش یدالله جلالى پَندَرى.
112
60. مقالههاى بدیع الزمان فروزانفر / 2220، با مقدمه دکتر عبد الحسین زرین کوب، به کوشش عنایت الله مجیدى.
113
61. پژوهشگران ج368366/5.
114
62. ایرج و نخبه آثارش، غلامرضا، ریاضى/31.
115
63. مجله ارمغان، سال هفتم، شماره چهاردهم/237، ادیب نیشابورى، عبدالحمید اشراق خاورى/237.
116
64. پایان حیرت/48.
117
65. تحقیق در احوال و آثار و افکار و اشعار ایرج میرزا و خاندان و نیاکان او، محمد جعفر محجوب، مقدمه/40،
118
66. از صبا تا نیما، یحیى آرین پور، ج391/2،
119
67. دیوان ایرج میرزا، به کوشش دکتر محمد جعفر محجوب/92،
120
68. مجله دبستان، سال دوم شماره دوم، دیماه 1305، مقاله: »بزرگان عصر، ادیب نیشابورى» سید حسن مشکان طبسى/56.
121
69. مجله دبستان، سال اول، شماره اول، » شعر گفتن و شعر شناختن »، عبدالجواد ادیب نیشابورى/36.
122
70. مجله ارمغان، سال هفتم، شماره چهارم، »ادیب نیشابورى »، عبدالحمید اشراق خاورى/236.
123
71. مدینه الأدب، محمد على مصباحى نائینى )عبرت(، نسخه خطى کتابخانه مجلس شورا به شماره 26449.
124
72. نامه فرهنگیان، محمد على صاحبى نائینى )عبرت(، نسخه خطى کتابخانه مجلس شورا به شماره: 11335.
125
73. تاریخ تذکرههاى فارسى، گنجینه فهرست و کتابشناسى، تهران: انتشارات دانشگاه تهران، 1350، احمد گلچین معانى، ج202/2 به بعد.
126
74. لآلى مکنون: دیوان اشعار میرزا عبدالجواد ادیب نیشابورى، به کوشش عباس زرین قلم خراسانى.
127
75. الذربعه الى تصانیف شیعه، آقا بزرگ طهرانى ج263/18.
128
76. زندگى و اشعار ادیب نیشابورى، با گفتارى از دکتر محمدرضا شفیعى کدکنى، به کوشش یدالله جلالى پندرى/102100.
129
77. همان / 76.
130
78. همان / 126.
131
79. غزلیات سعدى، کاظم برگ نیسى / 352، فکر روز، تهران، چاپ نخست، 1380.
132
80. زندگى و اشعار ادیب نیشابورى / 152151.
133
81. همان /156.
134
82. همان /179.
135
83. پدر محمد تقى بهار به نام حاج میرزا محمد کاظم صبورى از فضلاى مشهور زمان خود و در علوم ادبى و فقه و حکمت و شعر استاد بود.
136
84. دیوان اشعار شادروان محمدتقى بهار )ملک الشعرا(، به کوشش چهرزاد بهار، ج26/1.
137
85. زندگى و اشعار ادیب نیشابورى/ 47.
138
86. اسنادى از: مشاهیر ادب معاصر ایران، گرداورى و پژوهش: على میر انصارى، ج 3/2.
139
87. بهار )محمد تقى، ملک الشعراء(، محمد على سپانلو/134.
140
88. همان/7.
141
89. خاطرات بهار، مقدمه دیوان بهار، چاپ پنجم، توس.
142
90. دیوان اشعار بهار، ج368/1.
143
91. همان / 200199.
144
92. شعر معاصران ایران از بهار تا شهریار، حسن على محمدى، ج118117/1.
145
93. بهار و ادب فارسى، مجموعه صد مقاله از ملک الشعراء بهار، به کوشش محمد گلبن با مقدمه دکتر غلام حسین یوسفى، ج1 / مقدمه: سى و چهار و سى و پنج.
146
94. مدرسان اشاره به سید حسن مدرس است که در آن زمان در شهرستان خواف تبعید و حبس شده بود.
147
95. دیوان اشعار بهار/513.
148
96. بهار، محمد على سپانلو/100.
149
97. زندگانى و آثار بهار، الف نیکو همت / 31، آباد، چاپ دوم، 1361.
150
98. بهار و ادب فارسى، ج3 / 1.
151
99. همان، ج17 / 1.
152
100. همان.
153
101. همان، ج1817/1.
154
ORIGINAL_ARTICLE
خلاصة المقالات
https://jh.isca.ac.ir/article_522_d41d8cd98f00b204e9800998ecf8427e.pdf
2013-06-22
338
342
علی
سبزخدا
1
AUTHOR