ORIGINAL_ARTICLE
نظریهها و راهبردها در حجاب و فعالیتهاى اجتماعى زنان
https://jh.isca.ac.ir/article_606_d41d8cd98f00b204e9800998ecf8427e.pdf
2012-03-20
3
24
سید عباس
صالحی
1
AUTHOR
1. فمینیسم، دموکراسى و اسلام گرایى، توحیدى/251.
1
2. همان.
2
3. رسائل حجابیه، رساله: حجاب پرده دوشیزگان، محمدحسین حائرى مازندرانى/213; و نیز رساله دفاع از حجاب، از مجلّه اسلام، محسن فقیه شیرازى /261.
3
4. براى پاسخ به این استدلال، ر. ک: همان، رساله: مدینةالاسلام، روح تمدن، شیخ احمد شاهرودى/577.
4
5. همان/579.
5
6. همان، رساله حقیقت حجاب، خالصى زاده، ج577/2.
6
7. همان.
7
8. در ارتباط با نکتههاى چهارده گانه بالا، متفکران مسلمان، پاسخهایى دادهاند. در کتابشناسى حجاب، از رسول جعفریان )منتشره در رسائل حجابیه( نام 177 کتاب به عربى و فارسى آمده است که بخش اعظم آن در اثبات حجاب و نقد ادله و شبههها علیه حجاب است. همچنانکه در مجموعه رسائل حجابیه، که ایشان گردآورى و نشر دادهاند، 33 رساله را در اثبات حجاب مىتوان دید و خواند که یکى از آنها، کتاب: مساله حجاب، استاد شهید مرتضى مطهرى است.
8
9. رسائل حجابیه، به کوشش رسول جعفریان.
9
10. تفسیر کبیر، ج343/5.
10
11. تذکره، ج573/2; شرح ارشاد/173.
11
12. مغنى، ابن قدامه، ج558/6; فتاواى ابنتیمیه ج251/1.
12
13. شرایع الاسلام، ج269/2.
13
14. رسائل حجابیه، ج77/1.
14
15. همان، ج827/2، رساله: احسن الحکایات، فى حجاب السافرات، ابوالفضل خراسانى.
15
16. همان/10961095، رساله حجاب در اسلام.
16
17. همان، ج472/1.
17
18. همان، ج732/2.
18
19. همان/1102، رساله حجاب در اسلام، محمود حلبى.
19
20. المفصل فى احکام المرأه، عبدالکریم زیدان، ج431/3.
20
21. رساله حجابیه، ج1112/2.
21
22. پاسخهاى استاد به نقدهایى بر مسأله حجاب/49.
22
23. همان/42.
23
24. همان/72.
24
25. سیره شهید بهشتى، به کوشش غلامعلى رجایى/587.
25
26. همان/560.
26
27. آئینه زن، 237، در دیدار با گروه انطباق پزشکى 74/8/16.
27
28. همان/152، در دیدار با مردم آذربایجان شرقى 75/6/27.
28
29. در دیدار با شوراى اجتماعى - فرهنگى زنان 70/10/4.
29
30. پاسخهاى استاد به نقدهایى بر مسأله حجاب/66.
30
31. جایگاه زن در اندیشه امام خمینى/57/9/20 206.
31
32. همان 98 97، به نقل از مجلّه شاهد بانوان، تیر 69.
32
33. همان/58/1/9 .69.
33
34. همان/57/10/7 204.
34
35. مجموعه مقالات کنگره تأملى بر جایگاه زن، ج132/1.
35
36. همان.
36
ORIGINAL_ARTICLE
مسائل زنان در اجتهاد اسلامى معاصر در گفتوگو با آیتاللّه علامه سیدمحمدحسین فضلاللّه
https://jh.isca.ac.ir/article_607_d41d8cd98f00b204e9800998ecf8427e.pdf
2012-03-20
25
44
پىنوشتها:
1
1. سوره بقره، آیه 228.
2
2. سوره نساء، آیه 19.
3
3. سوره نساء، آیه 129.
4
4. سوره بقره، آیه 185.
5
5. سوره نساء، آیه 19.
6
6. سوره بقره، آیه 228.
7
7. سوره بقره، آیه 282.
8
8. سوره نجم، آیه 43.
9
ORIGINAL_ARTICLE
ولایت زنان
بحث ولایت و زعامت زن، از مباحثى است که در سالهاى پس از پیروزى انقلاب اسلامى، بیشتر مطرح شده است و با ایجاد زمینه اجتماعى و سیاسى، امکان حضور زنان با ایمان، با تحفظ و مراعات آداب و تکالیف شرعى فراهم شده است. این موقعیت جدید، باعث شده که این بحث طرفداران و مخالفانى داشته باشد و هر یک بر نظر خود از آیات و روایات و دیگر ادله شرعى دلائلى ارائه کنند. در این مقال، پس از بیان معناى ولایت و بیان انواع ولایت عامه و خاصه، به ادله موافقان، از آیات و روایات پرداخته شده و میزان دلالت آنها بر موضوع، روشن گردیده، آن گاه روایات و سیره معصومان بیان گردیده که پاسخگوى بخشى از شبهات مخالفان است. سپس ادله مخالفان و آیات و روایاتى که در این باره به آنها استناد و استدلال شده، مورد توجه و بحث قرار گرفته و میزان دلالت آنها به بوته نقد و بررسى نهاده شده است. و با تقسیم بندى روایات مخالف به پنج دسته، این بررسى، خود را بهتر و روشنتر نمایانده است. و در پایان نیز، اجماعى را که بر نفى قضاوت و ولایت زن ادعا شده، مطرح و به آن پاسخ داده شده و با نتیجه گیرى، بحث پایان گرفته است.
https://jh.isca.ac.ir/article_608_d41d8cd98f00b204e9800998ecf8427e.pdf
2012-03-20
45
121
ولایت
انواع ولایت
قوامون
امر به معروف ونهى از منکر
مشورت با زنان
قضاوت زن
وزارت زن و زن و کار انتظامى
علی اکبر
ذاکری
zakeri_alia@yahoo.com
1
AUTHOR
منابع
1
الاحسان بترتیب صحیح ابن حبّان، على بن بلبان، دارالفکر، بیروت 1417ق.
2
احقاق الحق و ازهاق الباطل، نور الله، شوشترى، کتابفروشى اسلامیه، تهران.
3
الاحکام السلطانیه، ابویعلى محمد بن حسین فراء حنبلى، دفتر تبلیغات اسلامى، چاپ دوم، قم 1406ق.
4
الاحکام السلطانیه، على بن محمد بن حبیب بغدادى ماوردى، دفتر تبلیغات اسلامى، چاپ دوم، قم 1406ق.
5
احکام القرآن، ابن عربى، احمد بن حسین، دارالقلم، بیروت.
6
ادوار فقه، شهابى محمود، وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامى، چ سوم، تهران 1369 ش.
7
الارشاد فى معرفة حجج الله على العباد، شیخ مفید، مؤسسه آل البیت، قم.
8
الاستیعاب، ابن عبد البر، تحقیق على محمد بجاوى، دارالجیل، بیروت.
9
أسدالغابة، ابن اثیر جزرى، دارالکتب العلمیه، بیروت.
10
اسرار الحکم فى المفتتح و المختتم، حاج ملا هادى سبزوارى، کتابفروشى اسلامیه چ2، تهران 1362ش.
11
الاصابه، ابن حجر عسقلانى، دارالکتب العلمیه، بیروت.
12
اصطلاحات الاصول و معظم أبحاثها، على مشکینى، دارالهادى، قم.
13
الأصفى فى تفسیر القرآن، مرکز انتشارت دفتر تبلیغات اسلامى، قم 1418ق.
14
اعراب القران )نحاس(، ابو جعفر احمد بن محمد، دارالکتب العلمیه )بیضون(، بیروت 1421ق.
15
اعلام النساء، عمر رضا کحاله، مؤسسة الرساله، چ 1404 5ق.
16
الاعلام، خیر الدین زرکلى، دار العلم للملایین.
17
أعیان الشیعه، سید محسن امین، وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامى، تهران.
18
الاقتصاد الهادى إلى طریق الرشاد، شیخ طوسى، انتشارات کتابخانه جامع چهل ستون، تهران 1375ق.
19
إمتاع الاسماع، مقریزى، احمد بن على، دارالکتب العلمیه، بیروت 1420ق.
20
اهلیة المرأة لتولى السلطه )مسائل حرجة فى فقه المرأة، ج2)، محمد مهدى شمس الدین، مؤسسة المنار.
21
البحر الرائق، ابن نجیم مصرى، دار الکتب العلمیه، چ اول، بیروت 1418ق.
22
بدایة المجتهد، ابن رشد، دارالمعرفه، چ ششم، بیروت 1402ق.
23
البدایة والنهایه، اسماعیل بن کثیر دمشقى، مؤسسة التاریخ، بیروت.
24
بررسیهاى اسلامى، محمد حسین طباطبائى، به کوشش سید هادى خسرو شاهى، بوستان کتاب، قم.
25
بلاغاتالنساء، ابن طیفور، احمد بن ابى طاهر، الشریف الرضى، قم بىتا.
26
تاج العروس، مرتضى زبیدِى، تحقیق على شیرى، دارالفکر، بیروت 1414ق.
27
تاریخ الطبرى، مؤسسة الأعلمى للمطبوعات، 8 جلدى، بیروت.
28
تاریخ مدینة دمشق، ابن عساکر، تحقیق على شیرى، دار الفکر، بیروت 1415ق.
29
تأویل مشکل القرآن، ابو محمد عبد الله بن مسلم بن قتیبه، دار التراث، چ 2، قاهره 1393.
30
تجارب الامم، ابن مسکویه، ویرایش دوم، ابوالقاسم امامى، سروش، تهران.
31
تحفالعقول، ابن شعبة حرّانى، تحقیق على اکبر غفارى، مؤسسة النشر السلامى، قم.
32
تذکرة الفقهاء، علامه حلى، مؤسسه آل البیت، قم 1414 ق.
33
تصنیف غررالحکم، آمدى، تحقیق مصطفى درایتى، دفتر تبلیغات اسلامى حوزه علمیه، قم.
34
التعریفات، جرجانى، تحقیق ابراهیم ابیارى، دارالکتاب العربى.
35
تفسیر السمرقندى، المسمى بحر العلوم، نصر بن محمد بن احمد سمرقندى، دار الکتب العلمیه، بیروت 1413.
36
تفسیر الصافى، ملا محسن فیض کاشانى، انتشارت صدرا، تهران 1415ق.
37
تفسیر القرآن العظیم، ابن ابى حاتم، المکتبة العصریه، بیروت 1419ق.
38
تفسیر قمى، على بن ابراهیم، دار الکتاب، قم 1367ش.
39
تهذیب الأحکام، شیخ طوسى، تحقیق حسن الموسوى، خرسان، دارالکتب الاسلامیة، چ4، تهران 1407 ق.
40
جامع احادیث الشیعه، معزى اسماعیل، ناشر مؤلف، قم.
41
جامع المدارک فى شرح مختصر النافع، خوانسارى احمد، مؤسسه اسماعیلیان، چ دوم، قم 1405ق.
42
الجعفریات - الأشعثیات، محمد بن محمد اشعث کوفى، مکتبة نینوى الحدیثه، تهران.
43
الجمل، شیخ مفید، تحقیق میر شریفى، دفتر تبلیغات اسلامى حوزه علمیه، قم.
44
جمل من أنسابالأشراف، احمد بن یحیى بلاذرى، تحقیق سهیل زکار، دارالفکر، بیروت.
45
جواهر الکلام فى شرح شرائع الإسلام، محمد حسن نجفى، دار احیاء التراث العربى، بیروت.
46
حبیب السیر، میر خواند، کتابفروشى خیام، چ دوم، تهران 1353ش.
47
حکومت و سیاست )نامه حضرت على به شیعیان(، على اکبر ذاکرى، مؤسسه بوستان کتاب قم.
48
الخرائج والجرائح، قطب الدین راوندى، تحقیق و نشر مؤسسة الامام المهدى، قم.
49
خصال، شیخ صدوق، تحقیق على اکبر غفارى، مؤسسة النشر السلامى، قم.
50
الخلاف، شیخ طوسى، مؤسسة النشر الاسلامى، قم 1407 ق.
51
در المنثور، جلال الدین سیوطى، کتابخانه آیة الله مرعشى، قم 1404ق.
52
دراسات فى ولایة الفقیه و فقه الدولة الإسلامیة، حسینعلى منتظرى، قم.
53
الدروس الشرعیه، شهید اول، مؤسسة النشر الاسلامى، چ دوم، قم 1417.
54
دعائم الإسلام، قاضى نعمان مصرى، مؤسسه آل البیت، قم.
55
الرسائل، شریف مرتضى، دار القرآن الکریم، قم 1405ق.
56
الرسائل، میرزا قمى، مؤسسه بوستان کتاب، قم.
57
ریاض المسائل، سید على طباطبائى، مؤسسه آل البیت قم.
58
سنن ابن ماجه، تحقیق محمد فؤاد عبدالباقى، دار احیاء التراث العربى، بیروت.
59
سنن الترمذى، تحقیق عبد الرحمن محمد عثمان، دار الفکر، چ دوم، بیروت 1403ق.
60
سنن النسائى، دارالکتب العربى، بیروت.
61
السیرة النبویه، ابن هشام، دار أحیاء التراث العربى، بیروت.
62
سیماى کارگزاران على بن ابى طالب امیر المؤمنین، على اکبر ذاکرى، ج1ویرایش دوم و ج 2، بوستان کتاب قم.
63
الشافى فى العقائد و الأخلاق و الأحکام، فیض کاشانى، دارنشر اللوح المحفوظ، تهران 1425ق.
64
شرائع الاسلام فى مسائل الحلال و الحرام، محقق حلى جعفر بن حسن، مؤسسه اسماعیلیان، چ دوم، قم 1408ق.
65
شرح نهج البلاغه، ابن ابى الحدید، کتابخانه آیة الله مرعشى، قم.
66
شعب الإیمان، ابو بکر احمد بن حسین بیهقى، تحقیق ابو هاجر محمد سعید، دارالکتب العلمیه، چ اول 1410ق.
67
صحیح البخارى، محمد بن اسماعیل بخارى، تحقیق زیر نظر بن باز، دارالفکر، چاپ اول، بیروت 1411ق.
68
صحیح مسلم، مسلم بن حجاج نیشابورى، دار الفکر، بیروت و تحقیق محمد فؤاد عبد الباقى، دار أحیاء التراث العربى، بیروت.
69
عمدة القارى شرح صحیح البخارى، بدر الدین محمود بن احمد عینى، دار أحیاء التراث العربى، بیروت.
70
عوالى اللئآلى العزیزیه، ابن ابى جمهور، تحقیق مجتبى عراقى، دارسید الشهداء للنشر، قم 1405ق.
71
عیون المسائل، استرآبادى، میر داماد، تهران - ایران، اول، 1397ه.ق.
72
الغدیر فى الکتاب و السنه و الادب، عبد الحسین امینى، دار الکتاب العربى، بیروت.
73
فتح البارى شرح صحیح البخارى، احمد بن على بن حجر عسقلانى، دار المعرفه، چ دوم، بیروت.
74
الفتوح، فارسى، احمد بن اعثم کوفى، ترجمه احمد بن محمد بن مستوفى هروى، تصحیح مجد طباطبائى، سازمان انتشارات و آموزش انقلاب اسلامى، تهران.
75
فقه القرآن، قطب الدین سعید بن هبة الله راوندى، کتابخانه آیة الله مرعشى، قم.
76
فقه القضاء، عبد الکریم موسوى اردبیلى، چ دوم، قم 1423ق.
77
الفقه على المذاهب الاربعه، عبد الرحمن جزیرى، دار احیاء التراث العربى، بیروت.
78
قاموس الرجال، شیخ محمد تقى التسترى، مؤسسة النشر السلامى، قم.
79
قرآن در اسلام، محمد حسین طباطبائى، بوستان کتاب، قم.
80
قواعد الأحکام فى معرفة الحلال و الحرام، علامه حلى، مؤسسة النشر الاسلامى، قم 1413ق.
81
قواعد المرام فى علم الکلام، ، چاپ اول 1406ق. کتابخانه آیة الله مرعشى، قم.
82
کشف الخفاء، اسماعیل بن محمد عجلونى، دار الکتب العلمیه، چ سوم، بیروت 1408ق. چاپ دیگر، تحقیق عبد الحمید هنداوى، مکتبة العصریه، بیروت 1427ق.
83
الکافى، کلینى، تحقیق على اکبر غفارى، دارالکتب الاسلامیه، تهران.
84
الکافى فى الفقه، ابوالصلاح حلبى، تحقیق رضا استادى، کتابخانه عمومى امام امیرالمؤمنین، اصفهان 1403ق.
85
کشف الغمه، على بن عیسى اربلى، تحقیق هاشم رسولى محلاتى، تبریز 1381ق.
86
کنزالفوائد، محمد بن على کراجکى، دارالذخائر، قم 1410ق.
87
لغت نامه، دهخدا، ویرایش سوم، دانشگاه تهران.
88
اللوامع الالهیة فى المباحث الکلامیه، فاضل مقداد، تحقیق و تعلیق شهید قاضى، چاپ دفتر تبلیغات اسلامى، قم.
89
المبسوط فى فقه الإمامیه، شیخ طوسى، المکتبة المرتضویه، چ سوم، تهران 1387 ق.
90
المبسوط، شمس الدین سرخسى، دار المعرفه، بیروت 1406ق.
91
مجلة فقه أهل البیت علیهم السلام )عربى(، مؤسسه فقه اهل البیت، قم.
92
روضة المتقین فى شرح من لا یحضره الفقیه، محمد تقى مجلسى، چاپ کوشان پور.
93
مجمع البحرین، فخر الدین طریحى، 6 جلدى، کتابفروشى مرتضوى، چ سوم، تهران 1416ق.
94
مجمع البیان فى تفسیر القرآن، فضل بن حسن طبرسى، انتشارات ناصر خسرو، ج3، تهران 1372ش.
95
مجمع الفائدة و البرهان، محقق احمد اردبیلى، مؤسسة النشر الاسلامى، قم 1406 ق.
96
مجموعهآثار، استادشهیدمطهرى، ج15و ج22، انتشارات صدرا، تهران.
97
المحلى بالآثار، ابو محمد على ابن حزم اندلسى، دارالکتب العلمیه، بیروت.
98
مختلف الشیعة فى أحکام الشریعة، علامه حلى، مؤسسة النشر الاسلامى، چ2، قم 1413.
99
مرآة العقول فى شرح أخبار آل الرسول، علامه مجلسى، دار الکتب الاسلامیه، چ 2، تهران 1363.
100
مروج الذهب، على بن حسین مسعودى، تحقیق امیر مهنّا، اعلمى، بیروت.
101
مسالک الأفهام إلى تنقیح شرائع الإسلام، شهید ثانى زین الدین بن على، مؤسّسة المعارف الإسلامیة، قم 1418ق.
102
مستدرک الوسائل، میرزا حسین نورى، مؤسسه آل البیت، قم.
103
المستدرک على الصحیحین، حاکم نیسابورى، با تلخیص ذهبى، دار المعرفه و چاپ دیگر تحقیق: مصطفى عبد القادر عطا، دار الکتب العلمیه، بیروت، چ اول 1411ه.
104
مستند الشیعة فى أحکام الشریعه، ملا احمد نراقى، مؤسسه آل البیت، قم.
105
مسند احمد، دارالفکر، بیروت و چاپ قدیم، دار صادر.
106
مصباح المنیر، فیومى احمد بن محمد مقرى، دارالرضى، قم.
107
المصنف فى الأحادیث و الآثار، عبد الله بن محمد بن ابى شیبه کوفى، تحقیق سعید محمد لحام، دار الفکر، بیروت 1414ق.
108
المصنف، ابو بکر عبد الرزاق. تحقیق حبیب الرحمن اعظمى، مجلس العلمى، هند.
109
معادن الحکمه، محمد بن فیض کاشانى، مؤسسة النشر الاسلامى، قم.
110
المعتبر فى شرح المختصر، محقق حلى، مؤسسه سید الشهداء، قم 1407ق.
111
المعجم الکبیر، طبرانى، ابوالقاسم سلیمان بن احمد، دار احیاء التراث العربى، بیروت.
112
المغنى و یلیه الشرح الکبیر، ابن قدامه عبد الله، دارالکتب العربى، بیروت، بى تا.
113
مفردات الفاظ القرآن، راغب اصفهانى، تحقیق صفوان عدنان داوودى، دارالقلم، دمشق.
114
مقاتل الطالبیین، ابو الفرج على بن حسین اصفهانى، شریف رضى، قم.
115
من لا یحضره الفقیه، تحقیق على اکبر غفارى، ، مؤسسة النشر الاسلامى، قم و مترجم دار الکتب الاسلامیه، تهران.
116
مناقب آل ابى طالب، ابن شهر آشوب، انتشارات علامه، قم.
117
منتهى المطلب فى تحقیق المذهب، علامه حلى، مجمع البحوث الاسلامیه، مشهد 1412ق.
118
الموسوعة الفقهیة الکویتیه، جمعى از دانشمندان، چ2، وزارت الأوقاف و الشئون الاسلامیه، کویت 1408 ق.
119
موسوعة طبقات الفقهاء، به اشراف شیخ جعفر سبحانى، تحقیق و نشر مؤسسه امام صادق (ع). چ اول 1420ق.
120
المهذب، ابن البراج، مؤسسة النشر الاسلامى، قم 1406 ق.
121
المیزان، محمد حسین طباطبائى، مؤسسة النشر السلامى، قم.
122
المیزان، ترجمه محمد باقر موسوى همدانى، دفتر انتشارت اسلامى وابسته به جامعه مدرسین، قم.
123
نصب الرایه، زیلعى عبد الله بن یوسف، دار الحدیث، قاهره، چ اول 1415ق و چاپ دیگر، دار أحیاء التراث العربى، چ3، بیروت 1407ق.
124
نور الثقلین، عبد على بن جمعه حویزى، مؤسسه اسماعیلیان، قم 1415ق.
125
النور الساطع فى الفقه النافع، شیخ على کاشف الغطاء، مطبعة الآداب، نجف 1381ق.
126
نهایة الإرب فى فنون العرب، شهاب الدین احمد نویرى، دارالکتب، قاهره 1423ق. و مترجم، ترجمه محمود دامغانى، امیر کبیر، تهران 1364ش.
127
نهج البلاغه، سید رضى، تحقیق صبحى صالح، چاپ بیروت.
128
نهج السعادة، محمد باقر محمودى، دارالتضامن، بیروت.
129
نهجالحق، علامه حلى. دار الهجره، قم.
130
نیل الأوطار، محمد بن على بن محمد شوکانى، دار الجیل، بیروت 1972م.
131
الوافى، فیض کاشانى، مکتبة الامام امیر المؤمنین، اصفهان.
132
وسائل الشیعه، شیخ حر عاملى، مؤسسه آل البیت، قم.
133
یاداشتهاى استاد مطهرى، انتشارات صدرا، تهران.
134
پى نوشتها:
135
× عضو هیأت علمى پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامى.
136
1. لغت نامه، دهخدا، ج823237/15.
137
2. التعریفات/ 329.
138
3. أحزاب، آیه6.
139
4. الرسائل، شریف مرتضى، ج253 /3.
140
5. قواعد المرام فى علم الکلام، ابن میثم/174.
141
6. هى رئاسة عامة فى الدین و الدنیا لشخص انسانى خلافة عن النبى
142
هدف از قید انسانى، خروج جن و ملک و از قید خلافت از نبى، خارج کردن پیامبران است چون گاهى نبى هم امام است.
143
اللوامع الالهیة فى مباحث الکلامیه/319.
144
7. الموسوعة الفقهیة الکویتیه، ج152/45.
145
8. همان، ج 156152/45.
146
9. الخلاف، ج213/6.
147
10. المبسوط فى فقه الإمامیة، ج307/8.
148
11. الشرائع، ج 6867/4.
149
12. قواعد الأحکام فى معرفة الحلال و الحرام، ج421/3.
150
13. الدروس الشرعیه، ج 65/2.
151
14. المسالک، ج328327/13.
152
15. ریاض المسائل، ج8/15.
153
16. جواهر الکلام فى شرح شرائع الإسلام، ج12/40.
154
17. الاحکام السلطانیه، ابویعلى فراء، ص 60.
155
18. الاحکام السلطانیه، ماوردى/109.
156
19. بدایة المجتهد، ج460/2.
157
20. المغنى، ج 380/11.
158
21. مجلة فقه أهل البیت، علیهم السلام )عربى(، شماره102/10; دراسات فى ولایة الفقیه و فقه الدولة الإسلامیة، ج336/1.
159
22. مجمع الفائدة و البرهان، ج 15/12.
160
23. الرسائل، میرزا قمى، ج598/2.
161
24. جامع المدارک، ج7/6.
162
25. فقه القضاء، ج130/1.
163
26. الخلاف، ج213/6; المغنى و یلیه الشرح الکبیر، ابن قدامه، ج380/11; احکام القرآن، ابن عربى، ج1457/3.
164
27. أهلیة المراه لتولى السلطه، محمد مهدى شمس الدین/4342.
165
28. عوالى اللئآلى، ج255/1; مستدرک الوسائل ج248/14; جامع احادیث الشیعه، ج255/20; مسند احمد حنبل، ج5/2، چاپ قدیم، دارالفکر.
166
29. المحلى بالآثار، ج 527/8، ش 1800) 1804).
167
30. النور الساطع فى الفقه النافع، شیخ على کاشف الغطا، ج205/2.
168
31. سوره نمل، آیه 34.
169
32. تفسیر قمى، ج128/2.
170
33. الاصفى، ج907/2; تفسیر صافى، ج 65/4.
171
34. نور الثقلین، ج 86/4.
172
35. تأویل مشکل القرآن/294، »لیس من قولها».
173
36. اعراب القرآن، نحاس، ج144/3.
174
37. تفسیر ابن ابى حاتم، ج 2877/9; درالمنثور، سیوطى، ج 107/5; تفسیر السمرقندى )بحر العلوم(، ج 495/2. »قال ابن عباس هذا قول الله تعالى للنبى (ص) قال: و کذلک یفعلون تصدیقا لقول المرآة قال الحسن: هذا قول بلقیس این سلیمان وجنوده کذلک یفعلون و اکثر المفسرین على خلاف ذلک».
175
38. »ثم ذکرهن بخصال التوبة من حواء قالا رَبَّنا ظَلَمْنا أَنْفُسَنا و الشوق من آسیة رَبِّ ابْنِ لِى عِنْدَکَ بَیتاً فِى الْجَنَّةِ و الضیافة من سارة وَ امْرَأَتُهُ قائِمَة و العقل من بلقیس إِنَّ الْمُلُوکَ إِذا دَخَلُوا قَرْیةً و الحیاء من امرأة موسى فَجأَتْهُ إِحْداهُما تَمْشِى و الإحسان من خدیجة وَ وَجَدَکَ عائِلًا و النصیحة».
176
مناقب آل ابى طالب، ج320/3; بحارالأنوار، ج32/43.
177
39. سوره نمل، آیه 25.
178
40. یادداشتها، استاد مطهرى، ج290/5.
179
41. سوره توبه، آیه 71.
180
42. قرآن در اسلام/116.
181
43. المیزان، ج13/14.
182
44. سوره احزاب، آیه 6.
183
45. »أَطِیعُوا اللَّهَ وَأَطیعُوا الرَّسُولَ وَأُولِى الأمْرِ مِنْکُمْ»
184
سوره نساء، آیه 59.
185
46. »إِنَّما وَلِیکُمُ اللَّهُ وَرَسُولُهُ وَالَّذِینَ آمَنُوا الَّذِینَ یقِیمُونَ الصَّلاةَ وَیؤْتُونَ الزَّکاةَ وَهُمْ راکِعُونَ»
186
سوره مائده، آیه 55.
187
47. بررسىهاى اسلامى، ج174/1.
188
48. مجموعه آثار استاد شهید مطهرى، ج630/22.
189
49. نهج البلاغه، نامه 362/47. »لَا تَتْرُکُوا الْأَمْرَ بِالْمَعْرُوفِ وَ النَّهْى عَنِ الْمُنْکَرِ فَیوَلَّى عَلَیکُمْ أَشْرَارُکُمْ ثُمَّ تَدْعُونَ فَلَا یسْتَجَابُ لَکُمْ».
190
50. تحفالعقول/237; بحار الأنوار، ج79/97.
191
51. مقاتل الطالبیین/207; الارشاد، شیخ مفید، ج192/2; بحار الأنوار، ج 188/46 و ج277/47; سیماى کارگزاران على بن ابى طالب امیر المؤمنین، ج606/1، ویرایش دوم.
192
52. این پاسخ مناسب به کسانى است که هر گونه قیام اصلاحى را قبل ظهور مردود مىدانند و به روایات باب 13 کتاب جهاد وسائل الشیعه استناد مىکنند.
193
وسائل الشیعه، ج35/11، ابواب جهاد العدو، چاپ اسلامیه.
194
53. بحار الأنوار، ج165/48.
195
»مضى والله مسلماً صالحاً صوّاماً آمراً بالمعروف ناهیاً عن المنکر، ما کان فى أهل المدینة مثله. »
196
54. همان/169 161.
197
55. »و فى الآیة دلالة على أن الأمر بالمعروف و النهى عن المنکر من فروض الأعیان لأنه جعلهما من صفات جمیع المؤمنین و لم یخص قوما منهم دون قوم»
198
مجمع البیان فى تفسیر القرآن، ج77/5.
199
56. الاقتصاد الهادى إلى طریق الرشاد، شیخ طوسى/147.
200
57. الاصابه، ج334/8; امتاع الاسماع، ج53/1.
201
58. سوره ممتحنه، آیه12. »یا أَیهَا النَّبِى إِذَا جَأَکَ الْمُؤْمِنَاتُ یبَایعْنَکَ عَلَى أَنْ لاَ یشْرِکْنَ بِاللَّهِ شَیئاً وَ لاَ یسْرِقْنَ وَ لاَ یزْنِینَ وَ لاَ یقْتُلْنَ أَوْلاَدَهُنَّ وَ لاَ یأْتِینَ بِبُهْتَانً یفْتَرِینَهُ بَینَ أَیدِیهِنَّ وَ أَرْجُلِهِنَّ وَ لاَ یعْصِینَکَ فِى مَعْرُوفً فَبَایعْهُنَّ وَ اسْتَغْفِرْ لَهُنَّ اللَّهَ إِنَّ اللَّهَ غَفُور رَحِیم».
202
59. تاریخ طبرى، ج 328/2، ادوار فقه، ج212/1.
203
60. احقاق الحق و ازهاق الباطل، ج473/2; الغدیر فى الکتاب و السنه و الادب، ج510/1; حبیب السیر، میر خواند، ج144/3.
204
61. نهج البلاغه، خطبه229.
205
62. مرآة العقول فى شرح أخبار آل الرسول; ج185/5; البدایة والنهایه، ج122/3.
206
63. السیرة النبویه، ابن هشام، ج426/1.
207
64. الاحسان بترتیب صحیح ابن حبّان، ج7/5، ش4500.
208
65. سوره طه، آیه 3129.
209
66. سوره فرقان، آیه 35.
210
67. بحار الأنوار، ج222/38.
211
68. »و قد أمرنى الله تعالى ان ادعوکم الیه، فأیکم یؤازرنى على هذا الأمر على ان یکون أخى و وصیى و خلیفتى فیکم؟ قال: فاحجم القوم عنها جمیعا، و قلت: و انى لاحدثهم سنا، و أرمصهم عینا، و اعظمهم بطنا، و أحمشهم ساقا، انا یا نبى الله، أکون وزیرک علیه فاخذ برقبتى، ثم قال: ان هذا أخى و وصى و خلیفتى فیکم، فاسمعوا له و أطیعوا. » تاریخالطبرى، ج321/2.
212
69. نهج البلاغه، صبحى صالح، خطبه 91.
213
70. تاج العروس، ج589/7، تحقیق على شیرى; مصباح المنیر، ج657/2.
214
71. تاریخالطبرى، ج637/2; إمتاعالأسماع، ج156/3.
215
72. الاصابه، ج406/8، ش 12065.
216
73. الکافى، ج45/5; تهذیب الأحکام، ج148/6.
217
74. منتهى المطلب فى تحقیق المذهب، ج325/14; المعجم الکبیر، ج336/10، ح 10833.
218
75. الخلاف; ج198/4.
219
76. الکافى فى الفقه، حلبى/259.
220
»و من السنة تنفیل النساء قبل القسمة لأنهن یداوین الجرحى و یعللن المرضى و یصلحن أزواد )کذا( المجاهدین. ».
221
77. الاستیعاب، ج1948/4.
222
78. الاعلام، زرکلى، ج19/8.
223
79. جمل من أنسابالأشراف، ج397 291/1، تحقیق سهیل زکار.
224
80. اعلام النساء، ج 67/1.
225
81. أسدالغابة، ج172/7، ش7067، شرح حال صفیه.
226
82. مروج الذهب، ج388/2، تحقیق امیر مهنّا.
227
83. تجارب الامم، ج507/1، ویرایش دوم امامى; نهایة الإرب، ج73/20; مترجم، ج 155/5، ترجمه مهدوى دامغانى.
228
84. الجمل/415.
229
»و لما عزم أمیر المؤمنین (ع) على المسیر إلى الکوفة أنفذ إلى عائشة یأمرها بالرحیل إلى المدینة فتهیأت لذلک و أنفذ معها أربعین امرأة ألبسهن العمائم و القلانس و قلدهن السیوف و أمرهن أن یحفظنها و یکن عن یمینها و شمالها و من ورائها فجعلت عائشة تقول فى الطریق اللهم افعل بعلى بن أبى طالب بما فعل بى بعث معى الرجال و لم یحفظ بى حرمة رسول الله ص فلما قدمن المدینة معها ألقین العمائم و السیوف و دخلن معها فلما رأتهن ندمت على ما فرطت بذم أمیر المؤمنین ع و سبّه و قالت جزى الله ابن أبى طالب خیرا فلقد حفظ فى حرمة رسول الله(ص). »
230
85. الفتوح، فارسى، تحقیق مجد طباطبائى/182.
231
86. سیماى کارگزاران على بن ابى طالب امیر المؤمنین، ج338/2.
232
87. مروج الذهب، ج388/2.
233
88. الفتوح، ج 56/2.
234
89. بلاغاتالنساء/ 47.
235
90. بحار الأنوار، ج 119/41; کشف الغمه، ج173/1; تاریخ مدینة دمشق، ج 225/69 تحقیق على شیرى; معادن الحکمه، ج 419/1; أعیان الشیعه، ج324/7; قاموس الرجال، ج285 - 284/12; نهج السعادة، ج 144/4.
236
91. سوره نساء، آیه 34.
237
92. مسائل حرجة فى فقه المرأة، ج64/2، با عنوان اهلیة المرأة لتولى السلطه.
238
93. المیزان، ترجمه، ج543/4.
239
94. المبسوط فى فقه الإمامیه، ج2/6.
240
95. فقه القرآن، ج116/2.
241
96. المهذب، ابن البراج، ج225/2.
242
97. یاداشتهاى استاد مطهرى، ج180/5.
243
98. مجموعه آثار استاد شهید مطهرى، ج832/15.
244
99. اهلیة المرأة لتولى السلطه/69.
245
100. الجعفریات - الأشعثیات/107; دعائم الإسلام، ج217/2.
246
101. سوره زخرف، آیه 18 17.
247
102. سوره نحل، آیه 5857.
248
103. سوره احزاب، آیه 33.
249
104. صحیح البخارى، ج100/8، کتاب الفتن، ح 47; سنن النسائى، ج227/8، کتاب آداب القضاة، باب النهى عن استعمال النساء فى الحکم; سنن الترمذى، ج 360/3، الباب 64 من أبواب الفتن، ح 2365; المستدرک على الصحیحین، ج 119/3، با تحقیق: مصطفى عبد القادر عطا/128 ح4608.
250
105. الخلاف، ج 213/6.
251
106. أهلیة المرأة لتولى السلطه/81.
252
107. مسند احمد، ج 326/7، ح 20499 و چاپ قدیم ج 38/5، دار صادر.
253
108. تحف العقول/35; الخرائج والجرائح، ج 79/1; بحار الأنوار، ج138/74.
254
109. جامع المدارک فى شرح مختصر النافع، ج7/6.
255
110. اهلیة المرأة لتولى السلطه/84.
256
111. صحیح البخارى، کتاب الحائض باب ترک الحائض الصوم، ج90/1، ح 304.
257
112. همان، باب الزکات على الاقارب، ج154/1، ح 1462.
258
113. همان، باب شهادة النساء، ج 206/3، ح2658.
259
114. همان، ج294/2، ح 1951.
260
115. صحیح مسلم، ج61/1، ح 250. تحقیق محمد فؤاد عبد الباقى، ج86/1، ح 132، دار أحیاء التراث العربى.
261
116. شعب الإیمان، بیهقى، ج61/1; ج297/4.
262
117. المستدرک على الصحیحین، با تلخیص ذهبى، ج645/4، با تعبیر »اغلب للب».
263
118. صحیح البخارى، کتاب الحائض باب ترک الحائض الصوم، ج90/1، ح 304، تحقیق زیر نظر بن باز.
264
119. سوره بقره، آیه 282.
265
120. نهج البلاغه، خطبه هشتاد، ترجمه دکتر سید جعفر شهیدى.
266
121. همان، نامه14.
267
»فَإِنَّهُنَّ ضَعِیفَاتُ الْقُوَى وَ الْأَنْفُسِ وَ الْعُقُولِ».
268
122. مناقب آل ابى طالب، ج262/2.
269
123. حکومت و سیاست.
270
124. نهج البلاغه، خطبه 156
271
125. اهلیة المرأة لتولى السلطه/102.
272
126. مستدرک الوسائل، ج425424/17.
273
127. بحارالأنوار، ج6/75.
274
128. نهجالبلاغه/402; بحارالأنوار، ج160/1.
275
129. تصنیف غررالحکم/444، ش 10141.
276
130. نهج البلاغه، نامه 78.
277
»فَإِنَّ الشَّقِى مَنْ حُرِمَ نَفْعَ مَا أُوتِى مِنَ الْعَقْلِ وَ التَّجْرِبَةِ».
278
131. شرح نهج البلاغه، ابن ابى الحدید، ج102/16.
279
132. مفردات الفاظ القرآن، تحقیق صفوان عدنان داوودى/577.
280
133. مجمع البحرین; ج6 353/1 جلدى; تاج العروس من جواهر القاموس، ج504/15.
281
134. اسرار الحکم فى المفتتح و المختتم/640.
282
135. در حاشیه مفردات، این مطلب را به دیوان حضرت و ادب الدین و الدنیا/15و احیاء العلوم، ج86/1، آدرس داده است.
283
136. الوافى; ج55/1 ; الشافى فى العقائد و الأخلاق و الأحکام; ج39/1; اصطلاحات الأصول و معظم أبحاثها/170.
284
137. من لا یحضره الفقیه، ج364/4; مترجم، ج292/6.
285
138. روضة المتقین فى شرح من لا یحضره الفقیه، ج191/12، چاپ کوشانپور.
286
139. همان، ج214/10، و لا شک فى المنصوب الخاص أما العام کالفقیه.
287
140. عیون المسائل، میر داماد/220.
288
141. موسوعة طبقات الفقهاء، ج 168/11.
289
142. مستدرکالوسائل، ج 349/8; خصال، صدوق/585
290
»جَابِرً الْجُعْفِى قَالَ سَمِعْتُ أَبَا جَعْفَرً(ع) یقُولُ لَیسَ عَلَى النِّسَاءِ أَذَانُ وَ لَا إِقَامَةُ وَ لَا جُمُعَةُ وَ لَا جَمَاعَةُ وَ لَا عِیادَةُ الْمَرِیضِ وَ لَا اتِّبَاعُ الْجِنَازَةِ وَ لَا إِجْهَارُ بِالتَّلْبِیةِ وَ لَا الْهَرْوَلَةُ بَینَ الصَّفَا وَ الْمَرْوَةِ وَ لَا اسْتِلَامُ الْحَجَرِ الْأَسْوَدِ وَ لَا دُخُولُ الْکَعْبَةِ وَ لَا الْحَلْقُ إِنَّمَا یقَصِّرْنَ مِنْ شُعُورِهِنَّ وَ لَا تُوَلَّى الْمَرْأَةُ الْقَضَاءَ وَ لَا تُوَلَّى الْإِمَارَةَ وَ لَا تُسْتَشَارُ وَ لَا تَذْبَحُ إِلَّا مِنَ الِاضْطِرَارِ.»
291
143. الکافى، ج518/5.
292
144. الخلاف، ج213/6.
293
145. نهجالحق/562، »و من ولّاها القضاء قدّمها و أخّر الرجال. »
294
146. البحر الرائق، ج620/1، باب الامامه; نصب الرایه، ج46/2، چاپ دیگر/36، دار أحیاء التراث العربى.
295
147. شرح مغنى ابن قدامه، ج627/1 و ج66/2.
296
148. مستدرک الوسائل، ج333/3، »بَابُ کَرَاهَةِ صَلَاةِ الرَّجُلِ وَ المَرْأَةُ تُصَلِّى قُدَّامَهُ أَوْ إِلَى جَانِبِهِ وَ کَذَا المَرْأَةُ إِلَّا بِمَکَّةَ. »
297
149. نیل الأوطار، ج 220/3; فتح البارى، ج 177/2; عمدة القارى، ج261/5.
298
150. المصنف، ج149/3، ح 5115; کشف الخفاء، ج67/1 با تحقیق عبد الحمید هنداوى/78، ح156.
299
151. سنن، ابن ماجه، ج319/1، ح 10011000; المصنف، ابن ابى شیبه، ج378/2، باب 221.
300
152. المعتبر فى شرح المختصر، ج438 426/2.
301
153. تذکرة الفقهاء، ج415/2، چاپ جدید; مختلف الشیعة فى أحکام الشریعة، ج112/2.
302
154. المبسوط، سرخسى، ج 180/1; منتهى المطلب فى تحقیق المذهب، ج225/6.
303
155. نهجالبلاغة، حکمت 485، نامه 31.
304
»یأْتِى عَلَى النَّاسِ زَمَانُ لَا یقَرَّبُ فِیهِ إِلَّا الْمَاحِلُ وَ لَا یظَرَّفُ فِیهِ إِلَّا الْفَاجِرُ وَ لَا یضَعَّفُ فِیهِ إِلاَّ الْمُنْصِفُ یعُدُّونَ الصَّدَقَةَ فِیهِ غُرْماً وَ صِلَةَ الرَّحِمِ مَنّاً وَ الْعِبَادَةَ اسْتِطَالَةً عَلَى النَّاسِ فَعِنْدَ ذَلِکَ یکُونُ السُّلْطَانُ بِمَشُورَةِ النِّسَاءِ وَ إِمَارَةِ الصِّبْیانِ وَ تَدْبِیرِ الْخِصْیانِ».
305
156. الکافى، ج518/5.
306
157. نهج البلاغه، نامه 31.
307
158. الکافى، ج517/5.
308
159. همان/517.
309
160. همان/518.
310
161. همان.
311
162. سوره شورى، آیه 38. و أمرهم شورى بینهم.
312
163. سوره نور، آیه62.
313
»إِنَّمَا الْمُؤْمِنُونَ الَّذینَ آمَنُوا بِاللَّهِ وَ رَسُولِهِ وَ إِذا کانُوا مَعَهُ عَلى أَمْرً جامِعً لَمْ یذْهَبُوا حَتَّى یسْتَأْذِنُوه. »
314
164. سوره بقره، آیه 233.
315
165. سوره قصص، آیه 25.
316
166. کنزالفوائد، ج 376/1; بحارالأنوار، ج253/100، »مَنْ جَرَّبْتَ بِکَمَالِ عَقْلًِ».
317
167. تصنیف غررالحکم/442; مستدرکالوسائل، ج 343/8،
318
»خَیر مَنْ شَاوَرْتَ ذَوُو النُّهَى وَ الْعِلْمِ وَ أُولُو التَّجَارِبِ وَ الْحَزْم».
319
168. نهج الحق/562. »ذهبت الإمامیة إلى أنه لا یجوز أن یتولى المرأة القضاء. »
320
169. مسالک الأفهام إلى تنقیح شرائع الإسلام، شهید ثانى، ج329/13، »هو موضع وفاق».
321
170. مستند الشیعة فى أحکام الشریعه، ج35/17.
322
171. جواهر الکلام فى شرح شرائع الإسلام، ج12/40.
323
172. مجمع الفائدة و البرهان فى شرح إرشاد الأذهان، ج15/12.
324
»و امّا اشتراط الذکورة، فذلک ظاهر فیما لم یجز للمرأة فیه أمر، و امّا فى غیر ذلک فلا نعلم له دلیلا واضحا، نعم ذلک هو المشهور. فلو کان إجماعا، فلا بحث، و الّا فالمنع بالکلیة محلّ بحث، إذ لا محذور فى حکمها بشهادة النساء، مع سماع شهادتهن بین المرأتین مثلا بشىء مع اتصافها بشرائط الحکم. »
325
ORIGINAL_ARTICLE
نگاهى به کنوانسیونهاى بینالمللى درباره حقوق زن
نوشتار حاضر نگاهى راهبردى به مسأله زنان دارد و جستارهاى فقهى درآن، با چنین رویکردى انجام گرفته است. بدین منظور، نخست یاد کردى از اسناد بین المللى و بویژه کنوانسیون رفع هرگونه تبعیض علیه زنان به عمل آمده است، سپس واکنشهاى روحانیت و حوزه، در قبال این کنوانسیون، که بیشتر در حد اعلامیه و فتواست، بازگو گردیده است. نویسنده بر آن است که روحانیت و حوزه: نخست آن که: باید به طور فعال و کارآمد در رویارویى با اسناد بین المللى درتمامى زمینهها و بخصوص اسناد مربوط به زنان عمل نمایند. دو دیگر: رویارویى فعال، به معناى نفى و طرد همه جانبه نخواهدبود. سه دیگر: رویارویى کارآمد در گرو بازاندیشى در روش اجتهاد و نیزنگرشهاى موجود در مورد زنان و روابط زن و مرد مىباشد. ازاین روى، دو روش اجتهادى; لفظ و علت محور و روش اجتهاد مقصد ومصلحت بنیاد، پیامدها و نکتههاى قوت و ضعف هرکدام، بخصوص درحوزه مسائل مربوط به زنان بازنموده شده و مورد نقد قرار مىگیرد و سپس روش سوم اجتهادى عرضه مىشود که در اثر درهم آمیزى دو روش یادشده، به وجود مىآید و ترکیب نوینى را مىسازد و کارآمدى و خلوص دینى را توأمان مىتواند تأمین نماید. بر اساس آن به محتواى کنوانسیون رفع هرگونه تبعیض علیه زنان، نظر افکنده و کاستیهاى آن بازگو و به نقد گذاشته مىشود و همچنین دیدگاه و نگره اسلامى در مورد حقوق و تکالیف ومسؤولیت زنان، با روش جدید بازخوانى و رسالت و مسؤولیت علمى - آموزشى، راهبردى - ارتباطى حوزه و روحانیت، در چنین راستایى شناسانده مىشود.
https://jh.isca.ac.ir/article_609_d41d8cd98f00b204e9800998ecf8427e.pdf
2012-03-20
122
160
زنان
اجتهاد دینى
حوزه و روحانیت
روش
کنوانسیون بین المللى
مصلحت
علت
ساختار زبانى
حقوق
تکلیف
سید حسین
همایون مصباح
1
AUTHOR
منابع
1
گزیدهاى از مهمترین اسناد بین المللى حقوق بشر، تهیه و تنظیم مرکز مطالعات حقوق بشر سازمان ملل متحد برنامه عمران ملل متحد، تهران، دانشگاه تهران، انتشارات دانشکده حقوق و علوم سیاسى دانشگاه تهران، نشر گرایش، 1381.
2
بررسى سند بین المللى حقوق جهانى زنان )کنوانسیون رفع هرگونه تبعیض علیه زنان(، عبدالرسول هاجرى، میترا کاوه مریان، زهرا آیت اللهى، مقاله مراجع تقلید و کنوانسیون رفع تبعیض علیه زنان تهران -1382 )مندرج و برگرفته شده از سایت moc.alakovloraD.www ).
3
تفسیر من وحى القرآن، سید محمدحسین فضل الله، بیروتدارالملاک للطباعه والنشر، 1419ق.
4
تفسیر المیزان، علامه محمد حسین طباطبایى، ترجمه سید محمد باقر موسوى همدانى، انتشارات اسلامى، وابسته به جامعه مدرسین حوزه علمیه قم، 1374ش.
5
مجموعه مقالات دفاع ازحقوق زنان، ما و نظام بینالمللى، تدوین: دفترمطالعات و تحقیقات زنان، موسسه فرهنگى طه، قم، 1380 )برگرفته ومندرج در سایت دفتر مطالعات و تحقیقات زنان ri.crnemow.www. ).
6
احکام النساء، شیخ مفید، تحقیق: مهدى نجف، المؤتمر العالمى لاَّلفیه الشیخ المفید.
7
زن در آئینه جمال و جلال، آیت الله جوادى آملى، فصل چهارم: مرجعیت، قم، اسراء، 1376. )مجموعه آثار نرم افزارى - اسراء(.
8
مبانى فقهى حکومت اسلامى )دراسات فى الولایه الفقیه و فقه الدوله الاسلامیه(، حسین على منتظرى، ترجمه محمود صلواتى، نشر تفکر، قم، 1371.
9
صحیح بخارى، محمد بن اسماعیل بخارى، دارالفکر، بیروت، 1401ق.
10
خصال، شیخ صدوق، انتشارات اسلامى، وابسته به جامعه مدرسین حوزه علمیه قم.
11
من لایحضره الفقیه، شیخ صدوق، انتشارات اسلامى وابسته به جامعه مدرسین، قم، 1404ق.
12
المبسوط، شمس الدین سرخسى، دارالمعرفه، بیروت، 1406ق.
13
بحوث فقهیه هامه، مکارم شیرازى، )مجموعه آثار آیه الله ناصر مکارم شیرازى - نرم افزار(.
14
علل الشرایع، شیخ صدوق، مکتبه الحیدریه.
15
جامعه شناسى، آنتونى گیدنز، ترجمه منوچهر صبورى، نشر نى، تهران، 1381.
16
پىنوشتها:
17
1. گزیدهاى از مهمترین اسناد بین المللى حقوق بشر/8.
18
2. همان /62.
19
3. همان /52.
20
4. همان /100- 85.
21
5. بررسى سند بین المللى حقوق جهانى زنان، مندرج و برگرفته شده از سایت moc.alakovloraD.www.
22
6. همان.
23
7. همان.
24
8. مجله درسهایى ازمکتب اسلام، شماره43، گفت وگو با آیه الله سبحانى پیرامون کنوانسیون رفع هرگونه تبعیض علیه زنان.
25
9. بررسى سند بین المللى حقوق جهانى زنان. مندرج و برگرفته شده از سایت moc.alakovloraD.www.
26
10. همان.
27
11. این موضع از سوى آیت الله حسینعلى منتظرى ابراز شده است. سایت: gro.gamnanaz جمعه 18 فوریه 2005.
28
12. سوره آل عمران، آیه 195.
29
13. سوره توبه، آیه 7.
30
14. سوره نساء، آیه 1.
31
15. سوره نساء، آیه 32.
32
16. سوره نساء، آیه 124.
33
17. سوره نحل، آیه 97.
34
18. سوره احزاب، آیه 35.
35
19. سوره احزاب، آیه 78.
36
20. در این که مراد از امانت یاد شده در آیه چیست دیدگاههاى مختلف ارائه شده است، مثل اعتقادات حق، دین توحیدى، عقاید و عمل درست، عقیده بدون عمل، امامت، عقل، واجبات الهى، معرفت الله، ولایت الهى و... ولیکن به نظر مىرسد که آنچه معقول و متناسب با سیاق و مقاصد قرآن است، همانا مراد از امانت »اختیار و مسؤولیت پذیرى» انسان است که اورا شایسته مقام خلافت و ولایت الهى در زمین نموده است و این استعداد وشایستگى را تنها انسان )زن و مرد( دارا مىباشد و نه دیگر موجودات عالم. به همین جهت، قرآن از امتناع ورزیدن آنان یاد مىکند که بسى متناسب با امانت به معناى مسؤولیت پذیرى و اختیار است.
37
تفسیر من وحى القرآن، ج361/18.
38
21. سوره حدید، آیه 18.
39
22. سوره نساء، آیه 7.
40
23. علامه طباطبایى در این مورد مىنویسد:
41
»واضح شد که آیه شریفه، در مقام تصریح و برطرف کردن هر گونه شبهه و توهم است و خواسته است با جمله: لِلرَّجالِ نَصِیبُ مِمَّا تَرَکَ الْوالِدانِ وَ الْأَقْرَبُونَ یک قانون و قاعده کلى تاسیس کند و بنابراین، حکم این آیه مطلق بوده و به حالى از احوال یا به وصفى از اوصاف و... مقید نیست، همچنان که موضوع این حکم نیز که مردان باشند، عام است و به هیچ خصوصیت متصلى، تخصیص نخورده است. در نتیجه، مردان آینده، یعنى پسران صغیر هم مانند مردان فعلى نصیب مىبرند. بعد از تاسیس آن قاعده مىفرماید: وَ لِلن×سأِ نَصِیبُ مِمّا تَرَکَ الْوالِدانِ وَ الْأَقْرَبُونَ ، این جمله نیز مانند جمله قبلى تاسیس قاعده است و نیز مانند آن عام است و شائبه هیچ تخصیصى در آن نیست، در نتیجه شامل همه زنان مىشود، بدون هیچ تخصیصى و یا تقییدى» تفسیر المیزان، ج314/4
42
24. سوره ذاریات، آیه 56.
43
25. سوره اسراء، آیه 70.
44
26. سوره حجرات، آیه 13.
45
27. سوره اسراء، آیه 13.
46
28. سوره اعراف، آیه 3231.
47
29. مجموعه مقالات »دفاع ازحقوق زنان، ما و نظام بینالمللى» /1611 )برگرفته و مندرج در سایت دفتر مطالعات و تحقیقات زنان ri.crnemow.www. ).
48
30. احکام النساء / 36.
49
31. تفسیر المیزان، ترجمه محمدتقى مصباح یزدى، ج382/2و386، بنیاد علمى و فرهنگى علامه طباطبایى، 1364.
50
32. زن در آئینه جمال و جلال، فصل چهارم: مرجعیت )مجموعه آثار نرم افزارى - اسراء(.
51
33. سوره نساء، آیه 34.
52
34. سوره احزاب، آیه 33.
53
35. سوره بقره، آیه 228.
54
36. سوره زخرف، آیه 18.
55
37. مبانى فقهى حکومت اسلامى، ج117116/2.
56
38. صحیح بخارى، ج5 کتاب المغازى; کتاب النبى الى کسرى و قیصر / 138 136; در نسخه دیگر ج90/3، باب کتاب النبى الى کسرى و قیصر.
57
39. سوره نمل، آیه 4423.
58
40. سوره توبه، آیه 71.
59
41. خصال / 585، ابواب السبعین وما فوقه، ثلاث وسبعون خصله فى آداب النساء والفرق بین احکامهن واحکام الرجال، حدیث 12.
60
42. من لایحضره الفقیه، ج364/4، باب النوادر، حدیث 5762.
61
43. زن در آئینه جمال و جلال، فصل چهارم: قضاوت )مجموعه آثار نرم افزارى - اسراء(
62
44. المبسوط، ج86/26.
63
45. بحوث فقهیه هامه /155، )مجموعه آثار آیه الله ناصر مکارم شیرازى - نرم افزار(.
64
46. علل الشرایع، ج575570/2، باب العله التى من اجلها صار المیراث للذکر مثل حظالانثیین، احادیث 1و2و3 و نیز باب 372 العله التى من اجله لاتراث المرأه ترک زوجها من العقار شیئآ وترک مما سوى حدیث 1و2.
65
47. جامعه شناسى/ 211208.
66
ORIGINAL_ARTICLE
نقد پارادایمى رویکرد سنتى به مسؤولیت اجتماعى زن مسلمان
در نگاه به مسؤولیت اجتماعى زنان، پارادایمى در بخشى از حوزه علمیه وجود دارد که برداشت از آیات و روایات تلّقى مىشود. این پارادایم خُرد سنتى با انگیزهاى ایمانى در برخورد با فرهنگ ضد اسلامى غربیان، در نگاه ابزارى آنان به زن، شکل گرفت و پاسخى به تلاش روشنفکران سکولار در حمایت از زن بود. پیشفرضهاى این پارادایم عبارت است از: ناتوانى تکوینى زن، فساد افکنى رفتار زنان و تقلیل مسؤولیت زن به خانه دارى. این پیشفرضها همواره مدنظراین گروه، در بررسى حضور اجتماعى زن مسلمان بوده است. پارادایم سنتى، ارتقا بخشى مسؤولیت زنان توسط انقلاب اسلامى را نادیده مىگیرد و مسؤولیت زن را به حوزه خانواده تقلیل داده است. امّا باید گفت زن مىتواند با عبادت اجتماعى خود، به ایفاى نقش اجتماعى و تمدنى خویش بپردازد. زن فرهیخته و دانشمند مىتواند در ساحَتِ مهم و تأثیرگذار »تصمیمسازى» حضور یابد و به رشد و پیشرفت جامعه کمک نماید. تحصیلات زنان در حوزه نیز باید معطوف به نقش اجتماعى و تمدنى زن مسلمان باشد.
https://jh.isca.ac.ir/article_610_d41d8cd98f00b204e9800998ecf8427e.pdf
2012-03-20
161
176
پارادایم سنتى
زن مسلمان
حضور اجتماعى زن
مسؤولیت اجتماعى و تمدنى
علی
الهی خراسانی
1
AUTHOR
منابع
1
رساله نکاحیه: کاهش جمعیت، ضربهاى سهمگین بر پیکر مسلمین، سید محمد حسین حسینى طهرانى، مشهد، موسسه ترجمه و نشر دوره علوم و معارف اسلام، 1429ق.
2
رساله بدیعه، محمد حسین حسینى طهرانى، تهران، انتشارات حکمت، 1411ق.
3
تذکره الفقهاء، حسن بن یوسف حلى، قم، موسسه آل البیت (ع)، 1414ق.
4
الاسفار الاربعه، محمد بن ابراهیم صدرالدین شیرازى، تهران، بنیاد صدرا، 1380.
5
پارادایم اجتهاد دانش دینى »پاد»، مهدى علىپور، سیدحمیدرضا حسنى، قم، پژوهشگاه حوزه و دانشگاه، 1389.
6
التنقیح فى شرح العروه الوثقى تقریرات خارج فقه آیتالله سید ابوالقاسم خویى، على غروى، قم، لطفى، 1418ق.
7
نواندیشى دینى و زن مسلمان، مهدى مهریزى، قم، صحیفه خرد، 1387.
8
جواهر الکلام فى شرح شرائع الاسلام، محمد حسن نجفى، بیروت، دار احیاء التراث العربى، 1981م.
9
پى نوشتها:
10
1. پارادایم اجتهاد دانش دینى »پاد» مهدى علىپور، سیدحمیدرضا حسنى /25.
11
2. رساله نکاحیه یا کاهش جمعیت ضربهاى سهمگین بر پیکر مسلمین، محمد حسین حسینى طهرانى/ 42 و 46.
12
3. همان / 46.
13
4. التنقیح فى شرح العروه الوثقى، تقریرات خارج فقه آیتالله سید ابوالقاسم خویى، على غروى، ج226/1.
14
5. الاسفار الاربعه، محمد بن ابراهیم صدرالدین شیرازى، ج136/7.
15
6. جواهر الکلام، محمد حسن نجفى، ج289/31.
16
7. تذکرة الفقهاء، حسن بن یوسف حلى، ج223/2.
17
8. سوره نساء، آیه 34.
18
9. رساله بدیعة، محمد حسین حسینى طهرانى، / 1514.
19
10. تذکرة الفقهاء، ج573/2.
20
11. فایده و لزوم دین، استاد محمد تقى شریعتى / 175174به نقل از نواندیشى دینى و مسأله زن/93.
21
ORIGINAL_ARTICLE
تحقیق و بررسى حدیث مشهور «لن یُفلِحَ قوم ولّوا امرهم إمرأة
حدیث »لن یُفلِح قوم ولّوا امرهم إمرأة« مشهور و در منابعِ گوناگون، از جمله در صحاح و سنن اهلسنت نقل شده است و در منابع روایى اولیه شیعه دیده نمىشود. این مقاله منابع و راویاناین حدیث را مورد ارزیابى قرار داده و به بررسى زمان صدور آن مىپردازد و به این پرسشپاسخ مىدهد که آیا در زمان حکومت دختران کسرى، پیامبر (ص) زنده بوده تا چنین سخنىفرموده باشد؟ آیا دختر کسرى در دوران خود ناموفق بوده است؟ پاسخ نویسنده به این پرسشهامنفى است و در اساس، این حدیث در برابر حدیث دیگرى که ناکثین را قوم هلاک شده و غیررستگار معرفى کرده و از همین راوى حدیث، یعنى ابوبکره نقل شده است، ساخته شده و هدفاصلى آن بوده که مخالفان امیرالمؤمنین على )ع( در جنگ جمل، بویژه طلحه و زبیر تبرئهشوند و این احتمال را مطرح کرده که ممکن است این حدیث در زمان خلافت آل زبیر و تسلطآنان بر بصره و کوفه ساخته شده است. بر این نظر دلائل و شواهدى ارائه مىشود.
https://jh.isca.ac.ir/article_611_d41d8cd98f00b204e9800998ecf8427e.pdf
2012-03-20
177
221
ولایت عامه
ولایت خاصه
معنى فلاح
هلکى
تدلیس
حسن بصرى
شعبى
فارس
پوران دخت
شأن صدور
کسرى
جنگ جمل
علی اکبر
ذاکری
zakeri_alia@yahoo.com
1
AUTHOR
منابع
1
احکام القرآن، ابن عربى، تحقیق على محمد بجاوى، دار احیاء التراث العربى، بیروت.
2
اخبار الطوال، دینورى، چاپ رضى، قم.
3
الاربعین فى مناقب أمهات المؤمنین، ابومنصور عبد الرحمن بن محمد ابن عساکر، تحقیق محمد مطیع حافظ، دار الفکر، دمشق، چ اول 1406ق.
4
إرواء الغلیل، البانى محمد ناصر، مکتب الاسلامى، بیروت.
5
إمتاع الاسماع، مقریزى، تحقیق محمد عبد الحمید نمیسى، دار الکتب العلمیه، چ اول 1420، بیروت.
6
الأنوار اللوامع فى شرح مفاتیح الشرائع، آل عصفور، تحقیق محسن آل عصفور، قم )نرم افزار جامع فقه 2 نور(.
7
اهلیة المرأة لتولى السلطه )مسائل حرجة فى فقه المرأة، ج2)، محمد مهدى شمس الدین، مؤسسة المنار.
8
بحار الأنوار، محمد باقر مجلسى، مؤسسة الوفا، بیروت.
9
البحر الزخار )مسند البزار(، بزار أحمد بن عمرو، تحقیق محفوظ رحمان زین الله، مکتبة العلوم و الحکم، چ اول، بیروت، 1409ق.
10
البدایة و النهایه، ابن کثیر، مؤسسة التاریخ العربى و دار احیاء التراث، بیروت.
11
تاریخ الاسلام، ذهبى، تحقیق عمر عبد السلام تدمرى، بیروت، دار الکتاب العربى، چ دوم1413، بیروت.
12
تاریخ الطبرى، مؤسسة الأعلمى للمطبوعات، 8 جلدى، بیروت.
13
تاریخ الکبیر، بخارى، دار الفکر، بیروت.
14
تاریخ گزیده، مستوفى حمدالله مستوفى، به کوشش عبد الحسین نوائى، امیر کبیر، تهران 1364ش.
15
تاریخ یعقوبى، احمد بن ابى یعقوب، دار صادر، بیروت. و ترجمه محمد ابراهیم آیتى، چاپ هفتم 1374، شرکت علمى و فرهنگى، تهران.
16
تاریخنامه، طبرى، تحقیق محمد روشن، انتشارات سروش، چ دوم 1378، تهران.
17
تجارب الامم، ابن مسکویه، ویرایش دوم امامى، سروش، تهران.
18
تحفالعقول، ابن شعبة حرّانى، تحقیق على اکبر غفارى، مؤسسة النشر السلامى، قم.
19
تفسیر القرطبى، دار احیاء التراث العربى، بیروت.
20
تفسیر ثعلبى، دار أحیاء التراث العربى، چ اول 1422، بیروت.
21
تقریب التهذیب، ابن حجر، دار الکتب العلمیه.
22
تکملة العروة الوثقى، سید کاظم یزدى، مکتبةالداورى، قم.
23
تلخیص المتشابه من الرسم، سیدعلى عاشور، بیروت، دارالکتب العلمیه، چ اول 20021424.
24
التنبیه و الأشراف، مسعودى، دار الصاوى، قاهره.
25
تولى المرأة رئاسة الدوله، محمد حسن، 3 خرداد 1390، سایت مسلم نت= ten.milsomla.
26
جامع المدارک فى شرح مختصر النافع، خوانسارى احمد، مؤسسه اسماعیلیان، چ دوم، قم 1405ق.
27
جواهر الکلام فى شرح شرائع الإسلام، محمد حسن نجفى، دار احیاء التراث العربى، بیروت.
28
الخرائج والجرائح، قطب الدین راوندى، تحقیق و نشر مؤسسة الامام المهدى، قم.
29
الخلاف، شیخ طوسى، مؤسسة النشر الاسلامى، قم 1407 ق.
30
در المنثور، جلال الدین سیوطى، کتابخانه آیة الله مرعشى، قم 1404ق.
31
دلائل النبوه، بیهقى، تحقیق عبدالمعطى قلعجى، دارالکتب العلمیه، بیروت و چاپ دیگر، مکتبة الشامله.
32
ریاض المسائل، سید على طباطبائى، مؤسسه آل البیت قم.
33
سبل الهدى و الرشاد، صالحى، شامى، دارالکتب العلمیه.
34
سفینة البحار، شیخ عباس قمى، تحقیق و نشر مجمع البحوث الاسلامیه، مشهد.
35
سنن الکبرى، احمد بن حسین بیهقى، دار الفکر.
36
سنن النسائى، دارالکتب العربى، بیروت.
37
سنن ترمذى، یک جلدى، تحقیق صدقى جمیل عطار، دار الفکر، بیروت.
38
سیماى کارگزاران على بن ابى طالب امیر المؤمنین، على اکبر ذاکرى، ج 1و 3، مؤسسه بوستان کتاب قم.
39
شرح الأخبار، قاضى نعمان مغربى، .
40
شرح نهج البلاغه، ابن أبى الحدید، تحقیق محمد ابو الفضل ابراهیم، دار أحیاء التراث العربى.
41
المؤتلف من المختلف بین أئمة السلف، شیخ طبرسى امین الاسلام، مجمع البحوث الاسلامى، چ اول، مشهد 1410ق.
42
صحیح، ابن حبان، تحقیق شعیب أرنوؤط، مؤسسة الرساله.
43
صحیح البخارى، محمد بن اسماعیل بخارى، تحقیق زیر نظر بن باز، دارالفکر، چاپ اول، بیروت 1411ق. و به کوشش محمد منیر دمشقى، مکتبة الثقافه.
44
الضعفاء، عقیلى، تحقیق عبد المعطى امین قلعجى، دارالکتب العلمیه، چ اول 1404، بیروت، و چاپ دار الصمیعى.
45
طبقات الکبرى، ابن سعد، دار صادر، بیروت.
46
طهارة آل محمد، سیدعلى عاشور، بیروت، دارالهادى، چ اول 1422ق. - 2001م.
47
عمدة القارى شرح صحیح البخارى، بدر الدین محمود بن احمد عینى، دار أحیاء التراث العربى، بیروت.
48
عیون الأثرفى فنون المغازى و الشمائل و السیر، احمد بن ابى یعقوب، تحقیق ابراهیم محمد رمضان، بیروت دارالقلم، چ اول 1414ق.
49
الغارات، ثقفى، تحقیق عبد الزهرا خطیب، دار الاضواء، بیروت.
50
فتح البارى شرح صحیح البخارى، احمد بن على بن حجر عسقلانى، دار المعرفه، چ دوم، بیروت.
51
فیض القدیر، مناوى محمد عبد الرؤف، به کوشش احمد عبد السلام، چ اول 1415ق. ، دار الکتب العلمیه، بیروت.
52
الکامل فى التاریخ، ابن اثیر، دار الفکر، دار صادر، بیروت.
53
کتاب القضاء، محمد رضا گلپایگانى، تقریر سید على حسینى میلانى، مطبعة الخیام، 1401، قم.
54
کنز العمال، متقى هندى، مؤسسة الرساله، بیروت.
55
کیهان فرهنگى )فروردین و اردیبهشت 1389) ش 283- 282.
56
لسان العرب، ابن منظور، دار صادر، بیروت.
57
لسان المیزان، ابن حجر، چاپ اول، دارالکتب العلمیه، بیروت 1416ق.
58
مجله المجتمع، شماره 890، این فتوا در سایت: منتدى شرقاوى آن لاین، آمده.
59
مجمع الزوائد، هیثمى، دار الکتاب العربى، بیروت.
60
مجمل التواریخ، تصحیح ملک الشعراء بهار، ، تهران 1318ش.
61
المجموع، محیى الدین نووى، دار الفکر، بیروت.
62
مجموعة الرسائل، لطف الله صافى گلپایگانى، قم.
63
المحلى بالآثار، ابو محمد على ابن حزم اندلسى، دارالکتب العلمیه، بیروت.
64
مروج الذهب، على بن حسین مسعودى، تحقیق امیر مهنّا، اعلمى، بیروت.
65
مسالک الأفهام إلى تنقیح شرائع الإسلام، شهید ثانى زین الدین بن على، مؤسّسة المعارف الإسلامیة، قم 1418ق.
66
المستدرک على الصحیحین، حاکم نیسابورى، با تلخیص ذهبى، دار المعرفه و چاپ دیگر تحقیق: مصطفى عبد القادر عطا، دار الکتب العلمیه، بیروت، چ أول 1411ه.
67
مسند احمد حنبل، تحقیق صدقى جمیل عطار، دار الفکر، بیروت و چاپ قدیم، دار صادر.
68
مسند طیالسى، سلیمان بن داود طیالسى، دار المعرفه و چاپ دیگر، تحقیق محمد حسن محمد حسن اسماعیل، بیروت، دارالکتب العلمیه، چ اول، بیروت 2004.
69
المصنف فى الأحادیث و الآثار، عبد الله بن محمد بن ابى شیبه کوفى، تحقیق سعید محمد لحام، دار الفکر، بیروت 1414ق.
70
المعارف، ابن قتیبه، تحقیق ثروت عکاشه، چاپ رضى، قم.
71
معجم، ابن اعرابى، نرم افزار المکتبة الشامله.
72
معجم الأوسط، طبرانى، تحقیق و نشر دار الحرمین.
73
المعجم الکبیر، طبرانى، ابوالقاسم سلیمان بن احمد، دار احیاء التراث العربى، بیروت.
74
مغنى المحتاج، محمد بن أحمد شربینى، دار أحیاء التراث العربى.
75
المغنى و یلیه الشرح الکبیر، ابن قدامه عبد الله، بیروت، دارالکتب العربى، بى تا.
76
مفاتیح الأصول، سید محمد مجاهد، رحلى، آل البیت.
77
المفصل فى تاریخ العرب قبل الاسلام، جواد على، .
78
مکاتیب الرسول، احمدى، دار الحدیث قم.
79
مناقب آل ابى طالب، ابن شهر آشوب، انتشارات علامه، قم.
80
المناهل، سید محمد مجاهد، رحلى آل البیت، قم.
81
المنتظم، ابن جورى، تحقیق محمد و مصطفى عبد القادر عطا، دار الکتب العلمیه، بیروت
82
الموضوعات، ابن جوزى، دار الکتب العلمیه، بیروت.
83
میزان الاعتدال، ذهبى، تحقیق شیخ على معوض و... ، دار الکتب العلمیه، بیروت و چاپ قدیم.
84
میزان الحکمه، محمدى رى شهرى، دار الحدیث.
85
النهایة فى غریب الحدیث و الاثر، ابن الأثیر، مؤسسه مطبوعاتى اسماعیلیان، قم.
86
پى نوشتها:
87
* عضو هیأت علمى پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامى.
88
1. الأنوار اللوامع فى شرح مفاتیح الشرائع، ج14/14.
89
»ما جاء فى الحدیث المروى عن النبى، صلّى اللّه علیه و آله، على ما رواه الفریقان مرسلا: »لا یفلح قوم ولیتهم امرأة لکنّه کما ترى فى الدلالة على شفا جرف هار. »
90
2. أهلیة المرأة لتولى السلطه/81.
91
3. الخلاف، ج213/6 دلیلنا:
92
»أن جواز ذلک یحتاج إلى دلیل، لأن القضاء حکم شرعى، فمن یصلح له یحتاج إلى دلیل شرعى. و روى عن النبى، علیه السلام، أنه قال: »لا یفلح قوم ولیتهم امرأة».
93
4. المؤتلف من المختلف بین أئمة السلف، ج513/2.
94
5. مسالک الأفهام إلى تنقیح شرائع الإسلام، ج328/13.
95
6. ریاض المسائل، ج10/15.
96
7. مفاتیح الأصول/612.
97
8. جواهر الکلام فى شرح شرائع الإسلام، ج14/40.
98
9. فلا یصح قضاء المرأة و لو للنساء للإجماع، و النبوى (ص): »لا یفلح قوم ولتهم امرأة، تکملة العروة الوثقى» ج5/2.
99
10. جامع المدارک فى شرح مختصر النافع، ج7/6.
100
11. کتاب القضاء، ج48/1.
101
12. احکام القرآن، ج1457/3.
102
13. مجله المجتمع، شماره 890، این فتوا در سایت: منتدى شرقاوى آن لاین، آمده.
103
14. تولى المرأة رئاسة الدوله، محمد حسن، 3 خرداد 1390، سایت مسلم نت= ten.milsomla.
104
15. ابوبکره گفت:
105
»لقد نفعنى الله بکلمة أیام الجمل لما بلغ النبى أنّ فارسا ملّکوا ابنة کسرى قال: لن یفلح قوم ولوا امرهم إمرأة. »
106
صحیح بخارى، ج 158/5، ح 4424، کتاب المغازى، باب کتاب النبى الى کسرى و قیصر و ج124/8، ح 7099، تحقیق بن باز; سنن نسائى، با شرح سیوطى، ج227/8; المستدرک على الصحیحین، ج 128/3; سنن ترمذى، یک جلدى/660، ح 2269.
107
16. صحیح بخارى، همان جا و چاپ دیگر، ج 27/6، ح 417، کتاب المغازى، باب کتاب النبى الى کسرى و قیصر و ج100/8، کتاب الفتن، ح 47، مکتبة الثقافه; سنن النسائى، ج 227/8، کتاب آداب القضاة، باب النهى عن استعمال النساء فى الحکم; سنن الترمذى، ج 360/3، باب 75 من أبواب الفتن، ح 2365; مستدرک على الصحیحین، ج/119، دار المعرفه و چاپ دیگر/128، ح 4608، تحقیق: مصطفى عبد القادر عطا; عمدة القارى، ج 59/18، مغنى المحتاج، ج 240/1و ج 130/4; کنز العمال، ج 23/6، سنن الکبرى، ج90/3.
108
17. الخلاف، ج 213/6. نووى در المجموع، ج 142/20، ذکر کرده که بخارى این حدیث را این گونه آورده است »لن یفلح قوم ولیتهم إمرأه» که نزدیک به عبارت خلاف است.
109
18. المجموع، ج 142/20; المغنى و یلیه الشرح الکبیر، ج380/11; فتح البارى، ج 46/13; إرواء الغلیل، ج109/9.
110
19. مسند احمد حنبل، ج333/7، ح 20531.
111
20. المحلى، ج 44/1 وج360/9 و430; المصنف، ج 711/8، تحقیق سعید محمد لحّام; مسند طیالسى/118، دار المعرفه و چاپ دیگر ج470/1، ح 919، تحقیق محمد حسن محمد حسن اسماعیل; مسند احمد حنبل، ج310/7، ح 20424، و ص 326، ح 20496، دار الفکر; کنز العمال، ج 79/6، ح 14923.
112
21. تحف العقول/35; الخرائج والجرائح، ج79/1; بحار الأنوار، ج138/74.
113
22. مسند احمد، ج 326/7، ح 20499، دار الفکر و چاپ قدیم ج38/5، دار صادر.
114
23. شرح نهج البلاغه، ابن أبى الحدید، ج 227/6; بحار الأنوار، ج213 - 212/32.
115
24. مجمع الزوائد، ج 210 - 209/5.
116
25. صحیح، ج 375/10; مسند احمد، ج 335/7، ح 20540، دار الفکر; المستدرک على الصحیحین ج 324/4، ح7790، .
117
26. مسند احمد، ج 319/7، ح 2046 و 326، ح 20450، دار الفکر و چاپ قدیم ج 51/5، دار صادر; بیهقى، دلائل النبوه; ج 390/4.
118
27. شرح الأخبار، ج 396/1.
119
28. النهایة فى غریب الحدیث و الاثر، ج135/4.
120
29. لسان العرب، ج 359/11، واژه قوم، دار صادر.
121
30. مجمع الزوائد، ج209/5; معجم الکبیر، ج 123/5.
122
31. سنن الکبرى، ج118/10.
123
32. ارواء الغلیل، ج 109/8.
124
33. تقریب التهذیب، ج202/1، ش 1231.
125
34. همان.
126
35. سیماى کارگزاران على بن ابى طالب امیر المؤمنین (ع)، ج504/1.
127
36. معجم الأوسط، ج133/5.
128
37. مجمع الزوائد، ج219/5.
129
38. تقریب التهذیب، ج694/1، ش 4750.
130
39. المعارف/666، تحقیق ثروت عکاشه.
131
40. الخرائج و الجرائح، ج79/1; بحار الأنوار، ج212/15; مجموعة الرسائل، لطف الله صافى، ج195/1.
132
41. الأنوار اللوامع فى شرح مفاتیح الشرائع، ج14/14.
133
»لا یفلح قوم ولیتهم امرأة لکنّه کما ترى فى الدلالة على شفا جرف هار. »
134
42. جامع المدارک فى شرح مختصر النافع، ج7/6.
135
43. صحیح بخارى، ج 124/8، ح 7099، تحقیق زیر نظر بن باز.
136
عن الحسن عن ابى بکره قال:
137
»لقد نفعنى الله بکلمة أیام الجمل لما بلغ النبى أن فارساً ملّکوا إبنة کسرى قال: لن یفلح قوم ولوا أمرهم إمرأة. »
138
44. سننن نسائى، ج227/8. همراه با شرح سیوطى.
139
45. مستدرک الصحیحین، ج128/3.
140
46. سیماى کارگزاران على بن ابى طالب امیر المؤمنین (ع)، ج777/3، به نقل از الغارات/446.
141
47. سفینة البحار، ج622/1.
142
48. سیماى کارگزاران على بن ابى طالب امیر المؤمنین (ع)، ج779/3، به نقل از سنن الکبرى بیهقى، ج190/8.
143
49. همان/778، به نقل از شرح نهج البلاغه ابن ابى الحدید، ج227/6.
144
50. همان/779778.
145
51. شرح نهج البلاغه، ابن ابى الحدید، ج227/6; بحار الأنوار، ج213/32; میزان الحکمه، ج2875/4.
146
52. معجم، ابن اعرابى، ج277/2، ح776.
147
53. همان، »یخْرُجُ قَوْم هَلْکَى َلاَ یفْلِحُونَ، قَائِدُهُمْ امْرَأَة».
148
54. المصنف، ج711/8 و چاپ ریاض ج 538/7، ح 37786.
149
55. لسان المیزان، ج 390/4. ش 6233.
150
56. میزان الاعتدال، ج281/5، ش 6261.
151
57. لسان المیزان، ج 390/4.
152
58. تاریخ الکبیر، ج205/6، ش2178.
153
59. دلائل النبوه، ج413/6، تحقیق عبد المعطى قلعجى، و چاپ دیگر، ج260/7، ح2716، مکتبة الشامله.
154
60. إمتاع الاسماع، ج231/13.
155
61. سبل الهدى و الرشاد، ج149/10، دارالکتب العلمیه.
156
62. البحر الزخار )مسند البزار(، بزار أحمد بن عمرو، ج22/9، ح3116.
157
63. فتح البارى، ج46/13.
158
64. کنز العمال، ج197/11.
159
65. الاربعین فى مناقب أمهات المؤمنین، ابومنصور عبد الرحمن بن محمد ابن عساکر/72.
160
66. الموضوعات، ابن جوزى، ج10/2.
161
67. میزان الاعتدال، ج239/4، ش 4746و چاپ قدیم ج532/2.
162
68. تاریخ الاسلام، ج309/10، در شرح حال وى با عنوان: عبد الجبار بن عباس شبامى همدانى کوفى.
163
69. الضعفاء، ج196/3، ح1194، ج 933/3.
164
70. مجمع الزوائد، ج234/7 و چاپ دیگر، ج473/7، ح1202.
165
71. البدایة و النهایه، ج237/6.
166
72. همان.
167
73. طهارة آل محمد، سیدعلى عاشور/59.
168
74. تلخیص المتشابه من الرسم، ج431/1، ش 814، ح882.
169
75. سیماى کارگزاران على بن ابى طالب امیر المؤمنین (ع)، ج762/3.
170
76. فیض القدیر، ج386/5.
171
77. درالمنثور ذیل آیه آمده که پیامبر فرمود: »لو کان الایمان معلقا بالثریا لتناله رجال من ابناء فارس. »
172
78. تجارب الامم، ج 250/1.
173
79. تاریخنامه، طبرى، ج846/2.
174
80. التنبیه و الأشراف/90.
175
81. اخبار الطوال110107.
176
82. مجمل التواریخ/97.
177
83. تجارب الامم، ج 298/1.
178
84. إمتاع الأسماع، ج133/12.
179
85. تاریخ گزیده/125124.
180
86. براى نمونه عبارت بخارى را نقل مىکنیم. حسن بصرى از ابوبکره نقل مىکند:
181
»لقد نفعنى الله بکلمة أیام الجمل لما بلغ النبى أنّ فارسا ملّکوا ابنة کسرى قال: لن یفلح قوم ولوا امرهم إمرأة. »
182
صحیح بخارى، ج124/8، ح 7099، تحقیق بن باز; سنن نسائى، با شرح سیوطى، ج227/8; المستدرک على الصحیحین، ج 128/3.
183
87. دلائل النبوه، ج376/4; سنن، ترمذى، ج168/4، ح 2859; البدایة و النهایه، ج299/4.
184
88. مکاتیب الرسول، ج327/2و 329.
185
89. همان/330.
186
90. همان.
187
91. طبقات الکبرى، ج260/1.
188
92. مکاتیب الرسول، ج331/2.
189
93. الکامل فى التاریخ، ج338/2; بحار الانوار، ج411/21.
190
94. مکاتیب الرسول، ج332/2.
191
95. تاریخ طبرى، ج408/2.
192
96. اخبار الطوال/107.
193
97. مروج الذهب، ج 289/1.
194
98. تاریخ یعقوبى، ج171/1.
195
99. دلائل النبوه، ج391/4.
196
100. مکاتیب الرسول، ج320/2و 322.
197
101. بحار الأنوار، ج 407/21; تاریخ طبرى، ج247/2; امتاع الأسماع، ج225/14.
198
102. تاریخ یعقوبى، ترجمه محمد ابراهیم آیتى، ج12/2.
199
103. عیون الأثرفى فنون المغازى و الشمائل و السیر، ج329328/2.
200
104. البدایة و النهایه، ج237/6.
201
105. المستدرک، ج324/4، ش 7790.
202
106. المفصل فى تاریخ العرب قبل الاسلام، ج 522/3; تاریخ الطبرى، ج588/1.
203
107. قرطبى، ج 211/13; تفسیر ثعلبى، ج 202/7.
204
108. البدایة و النهایه، ج361/2.
205
109. مناقب آل ابى طالب، ج 320/3; بحار الأنوار، ج33/43.
206
110. تاریخ خلیفة بن خیاط/42.
207
111. الغارات/450.
208
112. تاریخالطبرى، ج629/1; الکامل فى التاریخ، ج499/1; المنتظم، ج311/3; تاریخالیعقوبى، ج173/1; البدایة والنهایه، ج17/7; تجارب الامم، ج 250/1.
209
113. فیض القدیر، ج 386/5.
210
114. کیهان فرهنگى )فروردین و اردیبهشت 1389) ش 28/283- 282.
211
ORIGINAL_ARTICLE
منزلت اجتماعى زنان از منظر امام خمینى
در هر جامعهاى، سلسله مراتب خاصى از لحاظ اهمیت نسبى میان گروههاى اجتماعى برقرار است. منزلت اجتماعى فرد فردِ جامعه، متغیرى است که میزان این اهمیت را مشخص مىکند. بر این اساس، یکى از مهمترین و کاربردى ترین متغیرهاى مستقل تحلیل رفتار، ایستار و عقاید افراد و موقعیت آنان در سلسه مراتب اجتماعى محسوب مىشود.
پایگاه اجتماعى زنان، که نیمى از جمعیت هر جامعه را تشکیل مىدهند، داراى اهمیت است. فرهنگ هر جامعهاى جایگاه اجتماعى آن را بر روى این طیف تعیین مىکند.
نوشتار پیش روى، درصدد است تا منزلت اجتماعى زنان و زوایاى آن را در سخنان حضرت امام خمینى، به عنوان رهبر اجتماعى، بررسى کند.
تاریخ منزلت اجتماعى زن، فاطمه زهرا )س( الگوى منزلت اجتماعى زن معاصر، ساز و کار ترفیع منزلت اجتماعى زن، ارتقاء منزلت اجتماعى زن نسبت به مرد، قلمرو شؤون زنان، تساوى شؤون اجتماعى زن و مرد، ابعاد موقعیت اجتماعى زن مسلمان ایرانى، حقوق اجتماعى زنان، نقش تربیتى زن، نقش سیاسى زن، نقش دفاعى زن مسلمان، نقش اقتصادى زن و آسیب شناسى منزلت اجتماعى زنان، بخشى از مطالبى است که در این مقاله بدان اشاره شده است.
روش تحقیق در این بررسى، روش تحلیل محتواى کیفى است که بر اساس آن، ویژگیهاى زبانى یک متن، گفته یا نوشته به طور واقع بینانه یا عینى و به طور نظاممند و نظامپذیر، شناسایى و از آنها نیز نتیجهگیریهایى درباره مسائل غیرزبانى، یعنى درباره ویژگیهاى فردى و اجتماعى گوینده یا نویسنده و دیدگاهها و گرایشهاى وى، صورت مىگیرد.
https://jh.isca.ac.ir/article_612_d41d8cd98f00b204e9800998ecf8427e.pdf
2012-03-20
222
245
منزلت اجتماعى
زن
الگوى منزلت اجتماعى
آسیب شناسى منزلت اجتماعى
زوایاى منزلت اجتماعى
سید علی نقی
آیاز
1
AUTHOR
منابع
1
جامعهشناسى، آنتونى، گیدنر، ترجمه حسن چاوشیان، نشر نى، تهران 1386.
2
جامعهشناسى، ماکس وبر، ژولین، فروند، ترجمه عبدالحسین نیک گوهر نیکان 1362.
3
جامعهشناسى قشرها و نابرابریهاى اجتماعى، سعید خدابنده لو، جهاد دانشگاهى، مشهد 1372.
4
روشهاى علوم اجتماعى، موریس، دوورژه، ترجمه خسرو اسدى، امیرکبیر، تهران، 1362.
5
درآمدى بر جامعهشناسى، ماکس وبر، بروس کوئن، ترجمه محسن ثلاثى، فرهنگ معاصر، تهران، 1372.
6
درآمدى بر جامعهشناسى، بروس کوئن، ترجمه محسن ثلاثى فرهنگ معاصر، تهران، 1374.
7
درآمدى بر جامعهشناسى، یان، رابرتسون، ترجمه حسین بهروان، آستان قدس رضوى، مشهد، 1372.
8
ساخت اجتماعى واقعیت، پیترل، برگر، توماس، لوکمان، تجرمه فریبرز مجیدى، شرکت انتشارات علمى و فرهنگى، تهران، 1375.
9
صحیفه امام، مجموعه آثار امام خمینى )بیانات، پیامها، مصاحبهها، احکام، اجازات شرعى و نامهها(، مؤسسه نتظیم و نشر آثار امام خمینى.
10
مجله حوزه، شماره 116/145، مقاله: حوزه در نگاه رهبرى، سیدعلى نقى ایازى، دفتر تبلیغات اسلامى حوزه علمیه قم، 1387.
11
هویت اجتماعى، ریچارد چنکینز، تجرمه تورج یاراحمدى، شیرازه، تهران، 1381.
12
پى نوشتها:
13
× عضو هیأت علمى پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامى.
14
.sutats2tnednepednI
15
.elbairaV3roivaheB
16
.sisylana4
17
.edutittA5
18
.feileB6laicoS
19
yhcrareih7. جامعهشناسى قشرها و نابرابریهاى اجتماعى، سعید خدابنده لو/38
20
.noitisoP9xaM
21
rebew10. جامعهشناسى، آنتونى گیدنر، حسن چاوشیان/413
22
..11laicoS
23
noitacifitartS13. جامعهشناسى قشرها و نابرابریهاى اجتماعى، سعید خدابنده لو/32
24
elyts15. جامعهشناسى قشرها و نابرابریهاى اجتماعى، سعید خدابنده لو
25
..61laicoS
26
spuorg17. جامعهشناسى قشرها و نابرابریهاى اجتماعى، سعید خدابنده لو/3332.
27
18. مجلّه حوزه، شماره 116/145، مقاله سیدعلى نقى ایازى، دفتر تبلیغات اسلامى حوزه علمیه قم، 1387.
28
19. روشهاى علوم اجتماعى، موریس دوورژه، خسرو اسدى/116.
29
20. درآمدى به جامعهشناسى، بروس کوئن، محسن ثلاثى/57.
30
21. صحیفه امام، ج339/7.
31
22. همان، ج300/6.
32
23. همان، ج197/14.
33
24. همان، ج341/7.
34
25. همان، ج192/16.
35
26. همان/194.
36
27. مقدمهاى بر جامعهشناسى عمومى، گى روشه، هما زنجانى زاده/44.
37
28. صحیفه امام، ج337/7.
38
29. همان/339.
39
30. همان، ج275/12.
40
31. همان، ج185/19.
41
32. ساخت اجتماعى واقعیت، پیتر برگر، توماس لوکمان، ترجمه فریبرز مجیدى/236.
42
33. درآمدى بر جامعه، یان رابرتسون، ترجمه حسین بهروان/113.
43
34. همان/113112.
44
35. صحیفه امام، ج196/14.
45
36. همان/316.
46
37. همان300/6.
47
38. همان، ج428/4.
48
39. هویت اجتماعى، ریچارد، جنکینز، ترجمه تورج یاراحمدى/74.
49
40. صحیفه امام، ج184/19.
50
41. درآمدى بر جامعهشناسى ماکس وبر، بروس کوئن، ترجمه محسن ثلاثى/57.
51
42. صحیفه امام، ج301/6.
52
43. همان/302.
53
44. همان/300.
54
45. همان، ج339/7.
55
46. همان/341.
56
47. همان، ج196/14.
57
48. همان، ج300/6.
58
49. همان، ج193/13.
59
50. همان/19.
60
51. همان/193.
61
52. همان، ج194/16.
62
53. همان، ج184/19.
63
54. همان، ج425/7.
64
55. همان / 341.
65
56. همان، ج183/19.
66
57. همان، ج337/7.
67
58. همان، ج197/14.
68
ORIGINAL_ARTICLE
درآمدى بر مسأله حقوق زنان در جهان عرب
پیشگامان نهضت عربى و احقاق حقوق زنان، به چهار دوره تقسیم مىشوند. اصلاحات انجام شده توسط محمدعلى پاشادر مصر، سرآغاز نوزایى عربى است. قاسم امین بک مصرى، در مرحله دوم اصلاحات و از مهمترین چهرههاى نهضت حقوق زنان عرب و مسلمان است. تحولات فکرى قاسم امین، به فراخور اوضاع اجتماعى مصر، با فراز و فرود همراه شد. چهره نخست این مصلح، تأکید و تأیید اوضاع حاکم بر زنان و مردان مصرى است. در واقع، وى در کتاب نخست خود را کامل و دیگرى را ناقص دیده است. چهره دوم قاسم امین، با اثرپذیرى از اصلاحات دینى و مصلحانى چون اسدآبادى و عبده، به رفورم روى آورد و خواستار تحقق تغییرات اجتماعى بر اساس بازخوانى پارهاى از آیات قرآن کریم - و بویژه آیات راجع به زنان - شد. امّا دیرى نپایید که از وى چهره دیگرى رخ نمود، ترک آن چه »خود« داریم و ضرورت پیروى از مدلهاى »دیگرى« / غربیان. با این همه نشیب و فراز و تحول دیدگاه، قاسم امین، بحق، یکى از تأثیرگذارترین چهرههاى نهضت احقاق حقوق زنان عرب و مسلمان بوده و هست و در هر کتاب و نوشته و مقاله و سخنرانى، اثر بارزى در عرصههاى مختلف اجتماعى و فرهنگى داشته است.
https://jh.isca.ac.ir/article_613_d41d8cd98f00b204e9800998ecf8427e.pdf
2012-03-20
246
273
قاسم امین
احقاق حقوق زنان
جهان عرب
حسین
عباسی
1
AUTHOR
منابع:
1
الأعمال الکاملة، تحقیق: دکتر محمد عمارة، دارالشروق. القاهره. الطبعة الثانیة. 1989. که شامل کتابها و مقالات زیر است:
2
* کلمات و خواطر سطرها، قاسم أمین فى مفکرته.
3
* اسباب و نتائج; مقالات نُشرت فى المؤید.
4
* أخلاق و مواعظ; مقالات نُشرت فى المؤید.
5
* الإمام محمد عبده; أخلاقه و فضائله و إمامته.
6
* المصریون... ردّ على دوق دارکور. ترجمة: محمد بخارى.
7
* تحریر المرأة.
8
* المرأة الجدیدة.
9
* إنشاء الجامعة.
10
المرأة فى رأى الإمام محمد عبده، محمد عمارة. دارالرشاد. 1997.
11
أحوال المرأة فى الإسلام. منصور فهمى. دارالجمل. 1997.
12
المرأة والدین و الأخلاق. نوال السعداوى و هبة رؤوف عزّت. دارالفکر سوریه و دارالفکر المعاصر - بیروت. 2000.
13
دراسات عن المرأة و الرجل فى المجتمع; الوجه العادى للمرأة العربیه، نوال السعداوى، المؤسسة العربیة للدراسات و النشر. 1990.
14
هل أنتم محصّنون ضدّ الحریم. فاطمة المرنیسى. ترجمة: نهلة بیصون. نشر الفنک و المرکز الثقافى العربى. 2000.
15
حقوق المرأة فى الکتابة العربیة منذ عصر النهضة. بوعلى یاسین. سوریا - دمشق. 1998.
16
المرأة و اللغة، عبدالله محمد الغذامى. المرکز الثقافى العربى و الدار البیضاء - بیروت. 1997.
17
قضیة المرأة. محمد کامل الخطیب. وزارة الثقافة - دمشق. 19991989.
18
اوضاع المرأة فى القرن التاسع عشر. مُنى أحمد ابوزید. 2010.
19
مسأله حجاب و تأثیر اندیشههاى قاسم امین مصرى در ایران. رسول جعفریان. آیینه پژوهش. سال دوازدهم. 1380.
20
جنبش فکرى دفاع از حقوق زن در جهان عرب. دکتر ستاره عودى. فصلنامه ریحانه، شماره 6. بهار 1383.
21
اصلاحات ضد تبعیض علیه زنان در جهان عرب. حسین عباسى. فصلنامه ریحانه. شماره 8. پاییز 1383.
22
پىنوشتها:
23
1. براى نمونه مىتوان به کتاب »هل أنتم محصّنون ضدّ الحریم؟« نوشته فاطمه المرنسیى اشاره کرد. وى در این کتاب بر آن است نه تنها عربها و مسلمانان و خلفا و حاکمان این مناطق حرمسرا داشتهاند، که اروپائیان نیز در قرون گذشته حکومت رُم و یونان، حرمسراها بنا نهاده بودند و غلمان و جوارى داشتهاند. وى، به جاى مبارزه با پدیدههایى از این دست، آراء و دیدگاههاى شاذ و عام کاهنان آلمانى و نویسندگان بریتانیایى را مثال مىآورد که در مَثَل از تعدد زوجات و اخته کردن پسران و فریب دختران و دور کردن زنان از قلم و نگارش نشان دارد; گو این که گسترش جرم در میان غربیان، از قبح کار شرقیان مىکاهد. بنگرید به: هل أنتم محصّنون ضدّ الحریم، فاطمه المرنیسى. ترجمة: بیضون، نهلة. نشر الفنک و المرکز الثقافى العربى.
24
2. تراجم مصریة و غربیة، محمدحسین هیکل ]د. ت. [ /152. طبعة القاهرة. مطبعة مصر.
25
3. »احمد فارس بن یوسف بن منصور شدیاق، ادیب و زبان شناس بزرگ عرب، در یک خانواده مسیحى متولد شد. پس از فراگیرى علوم مختلف در مصر، به جزیره مالت رفت و مدتى آن جا اقامت گزید و سپس عازم اروپا گردید و از آن جا به تونس رفت و در این شهر مسلمان شد و خود را »أحمد فارس« نامید... شدیاق جزء پیشگامان و نخستین مردانى است که خواستار اعطاى حقوق کامل و آزادى زنان بود. « بنگرید به: جنبش فکرى دفاع از حقوق زن در جهان عرب، دکتر ستار عودى (1383) فصلنامه فرهنگى و پژوهشى مرکز امور مشارکت زنان. شماره 127/6.
26
4. الأعمال الکاملة، المرأة الجدیده /464، دار الشروق. القاهرة. الطبعة الثانیة. تحقیق: محمد عمارة.
27
5. همان، اسبابُ و نتائج /171.
28
6. همان /197.
29
7. همان، المصریون... ردّ على دوق دارکور /306.
30
8. افزون بر مقدمه دکتر محمد عماره، بنگرید به جنبش فکرى دفاع از حقوق زن در جهان عرب، دکتر ستار عودى (131130)
31
9. تفصیل این کتاب در مقدمه محمد عمارة آمده است و نیز، بنگرید به: حقوق المرأة فى الکتابة العربیة منذ عصر النهضة بوعلى یاسین 4443، دارالطلیعة الجدیدة، سوریا - دمشق.
32
10. المصریون... الرد على دوق دارکور، قاسم امین، ترجمة محمد بخارى /245.
33
11. نویسدگان و فمنیستهاى عرب، به بیرون آوردن این نگاه مردسالارانه از کتابهاى کهن، کمر همت بستهاند و مقالات و کتابهاى فراوانى در این باره به تحریر در آمده است. یکى از مهمترین کتابهاى دهههاى اخیر، »المرأة و اللغة« نوشته دکتر عبدالله محمد الغذامى است که نگاه مرد محورانه نویسندگان عرب را ارائه و تحلیل نموده و مقولات گذشتگان را پژوهیده است: (1997). المرأة و اللغة، دکتر محمد عبدالله الغذامى، الطبعة الثانیة، المرکز الثقافى العربى. الدار البیضاء - بیروت.
34
این کتاب، با نام »زن و زبان« توسط خان هدى عوده تبار، به فارسى ترجمه شده است. زن و زبان، عبدالله غذامى، ترجمه هدى عوده تبار، گام نو.
35
12. درباره نگارش کتاب »المصریون... ردّ على دوق دارکور« نظرگاه دیگرى وجود دارد: »وى، این کتاب را در ردّ لُرد کروم نگاشت، که در اثر خود تحت عنوان »مصر الحدیث« )مصر نو( انتقادهاى زیادى از مردم مصر و بویژه دیندارى آنان - و از جمله مسأله حجاب - مطرح کرده بود. «
36
ر. ک: اندیشههاى قاسم امین مصرى در ایران، رسول جفریان، آینه پژوهش، سال دوازدهم. شماره چهارم. مهر - آبان.
37
13. جالب است بدانیم که هیکل داستان »زینب« را با نام مستعار »کشاورز مصرى« به سال 1914 منتشر ساخت و بى گمان بیم آن داشته که بر کارهاى دیگرش اثرى نامطلوب گذارد. وى، در آن زمان، یک وکیل سرشناس و از شمار سیاستمداران بود.
38
14. دراسات عن المرأة و الرجل فى المجتمع العربى; الوجه العارى للمرأة العربیة، نوال السعداوى /796795، المؤسسة العربیة للدراسات و النشر، بیروت. الطبعة الثانیة.
39
در این کتاب قطور، پنج کتاب معروف نوال السعداوى به چاپ رسیده است.
40
15. المرأة والدین والأخلاق نوال السعداوى، هبه رؤف عزت / 118، دارالفکر المعاصر - بیروت. الطبعة الأولى. سلسلة حوارات لقرن جدید.
41
16. أحوال المرأة فى الإسلام، منصور فهمى، ترجمة: رفیده مقدادى، مراجعة: هاشم صالح /141، منشورات الجمل، المانیا.
42
17. نکوهش زن در چکامههاى عربى، دیرینهاى کهن دارد، به قدمت سرودههاى عربى. اما در نیمه دوم قرن نوزدهم، شاعران که تحت تأثیر نهضت زن قرار گرفته بودند، در بهروزى حال زنان و اتهام مردان در مسأله فرودستى زن، اثرگذار بودند. احمد فارس الشدیاق، ادیب اسحاق، اساعیل صبرى، احمد شوقى، خلیل مطران، احمد الکاشف و امین الدین تقى از این شمار مىباشند. براى آگاهى بیشتر بنگرید به: حقوق المرأة فى الکتابة العربیه منذ عصر النهضة، بوعلى یاسین/ 135126 7974.
43
18. سفر رضاخان به ترکیه در 1313 انجام پذیرفت. وى دستور کشف حجاب را در 1314 صادر کرد. بى گمان، مهذب الدوله پس از 1314 هجرى شمسى، »تحریر المرأة« را ترجمه کرده است.
44
19. تطوّر النهضة النسائیة فى مصر، ابراهیم عبده، دریة شفیق/ 275274 252، طبقة القاهره.
45
20. حاجة الإنسان إلى الزواج، محمد عبده، الوقائع المصریة. العدد 7 .1055 مارس.
46
21. المنار. (1899). عدد أول یولیو و عدد 15 یولیو و عدد 26 أغسطس.
47
22. المصریون... ردّ على دوق دارکور، قاسم امین/285281.
48
23. همان /247.
49
24. همان /260.
50
25. همان /261.
51
26. همان; تحریر المرأة /351.
52
27. همان /352.
53
28. همان / 364 و 365.
54
29. همان /372.
55
30. محمد عبده، در بیشتر آثار خود، پیرامون زن و اوضاع و حقوق زنان نظر داده است. وى، هم در مجموعه آثارى که به همت دکتر محمد عماره به چاپ رسیده و هم در مجلات و تفسیر المنار، قضایا و مسائل زنان را از منظر اسلام بررسى کرده است. براى نمونه، بر اساس آیه »و إن خفتم ألّا تعدلوا فواحده« و آیه »ولن تستطیعوا أن تعدلوا بین النساء و لو حرصتم« ضابطه و قاعدهاى به دست مىدهد و مىنویسد: »فَمَن تأمل الآیتین عَلِم أنّ إباحة تعدد الزوجات فى الإسلام أمرُ ضیّقُ فیه أشدّ التضییق، کأنّه ضرورة من الضروریات التى تباح لمحتاجها بشرط الثقة و العدل« و بدین سان، رعایت عدالت در جمع بین زوجات را از پیش شرطهاى ازدواج دوم و سوم و چهارم مىشمارد. بنگرید به: مقدمه محمد عمارة در الأعمال الکاملة، محد عبده، ج81 / 2، به نقل از: أبوزید، مُنى أحمد. (2010). اوضاع المرأة فى القرن التاسع عشر.
56
ten.homasatla.wwwنیز، محمد کامل الخطیب، که مقالات معاصر نویسندگان عرب را درباره زنان گردآورى کرده، مىنویسد: »تعدد الزوجات قاسم امین، از موضوعاتى است که بر اساس پژوهش ما، از آنِ استاد امام محمد عبده است. « قضیة المرأة، ج123/3، دمشق: وزارة الثقافة.
57
31. الأعمال الکاملة، المرأة الجدیدة /442.
58
32. همان 432.
59
33. همان /450و451.
60
34. همان /508.
61
35. الأعمال الکاملة، المصریون... ردّ على دوق دارکور /258256.
62
36. همان، اسباب و نتائج. مقاله عیوبُ تربیتنا /202.
63
37. همان، تحریر المرأة /406. جالب این که همین نگاه و دیدگاه را شیخ محمد عبده در تفسیر المنار ارائه نموده است.
64
38. همان /396. این دیدگاه را مىتوان با نظرگاه محمد عبده در باب تعدد زوجات هماهنگ و همسان یافت. بنگرید به الإسلام و المرأة فى رأى الإمام محمد عبده، محمد عمارة (114113 /(1997، الطبعة الخامسة. القاهرة. دارالرشاد.
65
39. الأعمال الکاملة، المرأة الجدیدة/516.
66
40. همان، مقدمه دکتر محمد عماره/55.
67
41. اصلاحات ضد تبعیض علیه زنان در جهان عرب، حسین عباسى، ریحانه; فصلنامه فرهنگى و پژوهشى مرکزامور مشارکت زنان. شماره هشت /134.
68
ORIGINAL_ARTICLE
کتابشناسى زنان
https://jh.isca.ac.ir/article_614_d41d8cd98f00b204e9800998ecf8427e.pdf
2012-03-20
174
306
عباس
عبدالله پور
1
AUTHOR
پىنوشتها:
1
1. چاپ بیست و سوم کتاب، به سال 1391، در 359 صفحه، از سوى نشر اسراء، منتشر شده است.
2
2. چاپ پنجاه و هفتم این کتاب در 355 صفحه، به سال 1390، از سوى انتشارات صدرا منتشر شده است.
3
3. نخستین مقاله در شماره 88 مجلّه یاد شده در آبان ماه سال 1345 چاپ شده است.
4
ORIGINAL_ARTICLE
خلاصه مقاله ها به عربی
https://jh.isca.ac.ir/article_615_d41d8cd98f00b204e9800998ecf8427e.pdf
2012-03-20
307
310
علی اکبر
ذاکری
zakeri_alia@yahoo.com
1
AUTHOR