پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی (وابسته به دفتر تبلیغات اسلامی حوزه علمیه قم)حوزه29شماره 166-16520120922دیدهبان شهر دین318593FAمجتبیاحمدی رادJournal Article20151208پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی (وابسته به دفتر تبلیغات اسلامی حوزه علمیه قم)حوزه29شماره 166-16520120922مبانى فقهى اندیشههاى سیاسى و اجتماعى سیدمحمدکاظم یزدى1954594FAسید حسینمصباحJournal Article20151208<span style="line-height: 107%; font-family: 'Tahoma','sans-serif'; font-size: 10pt; mso-fareast-font-family: Calibri; mso-fareast-theme-font: minor-latin; mso-ansi-language: EN-US; mso-fareast-language: EN-US; mso-bidi-language: FA;" lang="FA" dir="RTL">در این نوشتار، سخن از مبانى فقهى و اصولى سید کاظم یزدى،<br />صاحب کتاب »عروة الوثقى» است. نخست اندیشه و تفکر به دو دسته روشمند و نا روشمند<br />تقسیم گردیده است وشاخصه روشمندى در استوار بودن تفکر بر اصول و قواعد دانسته شده<br />است. پس از بیان این که اصول وقواعد مىتواند فلسفى، متافیزیکى، دینى، علمى و... باشد،<br />مبانى اندیشههاى سیاسى و اجتماعى صاحب عروه درقالب و سیماى قواعد فقهى و اصولى، شناسایى<br />و تبیین مىشود. و بر اساس کاربرد دائمى و یا اکثرى در سه گروه سیاسى، اجتماعى، ومشترک<br />اجتماعى - سیاسى، در اندیشههاى سیّد، کاوش شده است.</span>پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی (وابسته به دفتر تبلیغات اسلامی حوزه علمیه قم)حوزه29شماره 166-16520120922سیدمحمد عیسىنژاد ، سیدمحمدکاظم یزدى و راهبردهاى گذر از بحرانهاى سیاسى - اجتماعى5573595FAسید محمدعیسی نژادJournal Article20151208سید محمد کاظم طباطبایى یزدى، از مراجع بزرگ و داراى مقبولیت عام در جهان تشّیع است. او در مدیریت بحرانها و تحولات مهم سیاسى واجتماعى عصر خویش، پرتلاش و اثر گذار ظاهر گردید: بحران واگذارى امتیازها و حراج درآمدهاى داخلى، از سوى پادشاهان قاجار، بحران سیاسى در انقلاب مشروطیت و اشغال کشورهاى اسلامى در جنگ جهانى اوّل.
از آنجا که راهبردهاى گذر از بحرانها در جهان تشیّع، بر اساس صلاحدید و تصمیم گیرى نهاد مرجعیت استوار بود، سید محمد کاظم یزدى در جایگاه مرجعیت، راهبردهایى اثرگذار براى برون رفت از این بحرانها بهکار بست: راهبرد حمایت از کار و تولید داخلى، اعلام ضمنى عدم مشروعیت نظام حکومتى قاجار، صدور حکم جهاد و قیام علیه یورش و دستاندازیهاى خارجیان به سرزمینها و کشورهاى اسلامى و راهبرد وحدت اسلامى درمدیریت بحرانها.پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی (وابسته به دفتر تبلیغات اسلامی حوزه علمیه قم)حوزه29شماره 166-16520120922حوزه امروز و میراث علمى سیدمحمدکاظم یزدى7492596FAمحمدباغستانیJournal Article20151208سید محمد کاظم یزدى از مراجع بزرگ در یک صد سال اخیر، با توجه به پنجاه سال تدریس پیاپى و تربیت شاگردان بسیار و تدوین متن اثرگذار فقهى عروة الوثقى و دیگر خدمات علمى و سیاسى، میراث فراوانى را براى حوزههاى علوم دینى فراهم آورده است که مىتواند با نگاهى تازه، کاربریهاى نو داشته باشد. این نوشتار، مىکوشد تا تکاپوهاى گوناگون علمى - حوزوى ایشان را در یک نظمِ منطقى گزارش کند و رهیافتهایى نو براى امروز حوزهها از آنها بیرون آورد.پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی (وابسته به دفتر تبلیغات اسلامی حوزه علمیه قم)حوزه29شماره 166-16520120922بررسى کارویژه دو خط مشروطه و مشروعه در تاریخ معاصر ایران93104597FAاحمدرهدارJournal Article20151208نهضت مشروطه، از تحولات مهم تاریخ معاصر ایران است که ابتدا، از سوى عالمان دینى و با شعار »عدالتخواهى» بنیان گذارده شد و در ادامه، شعار »مشروطهخواهى» به جاى آن نشست. در نهضت یاد شده، جریانِ اجتهادى شیعه با دو برداشت: الگوى »مشروطه» و »مشروعه» فعالیت چشمگیرى داشته است. مرجع تقلید جریان مشروطهخواه، آخوند خراسانى و نظریهپرداز آن، علامه نایینى و مرجع تقلید جریان مشروعهخواه، آیتالله سیّد محمدکاظم طباطبایى یزدى و نظریهپرداز آن، آیتالله شیخ فضلالله نورى بودهاند. سیر تحولات نهضت مشروطه، بویژه پس از اعدام شیخ فضل الله نورى به سمت و سویى رفت که بسیارى از رهبران دینى مشروطهخواه، از دیدگاه خود مبنى بر حمایت از مشروطهطلبان غیردینى، پشیمان شدند و در این زمان، اقبال عمومى مردم به مرجعیت سیّد یزدى صورت گرفت. شکست نهضت مشروطه باعث شده تا فرایند تحقیق و پژوهش در این خصوص همواره به گونهاى پیش رود که از جریان مشروعه دفاع شود و جریان مشروطه به بوته نقد گذاشته شود. این در حالى است که ضمن اذعان بر »حقانیت» دیدگاه مشروعه، بویژه در ظرف تاریخى نهضت مشروطه، به نظر مىرسد »اصالت» دیدگاه مشروطه به مثابه یک ملاک و قاعده براى حرکت در تاریخ، بیشتر از دیدگاه مشروعه باشد. بررسى تحولات تاریخ معاصر در سده پس از نهضت مشروطه، به خوبى نشان مىدهد که کارآمدى دیدگاه مشروطه در این دوره بیشتر از کارآمدى دیدگاه مشروعه بوده است.پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی (وابسته به دفتر تبلیغات اسلامی حوزه علمیه قم)حوزه29شماره 166-16520120922پیشگامى سیدمحمدکاظم یزدى در رویارویى با استعمار انگلیس105124598FAغلامرضاجلالیJournal Article20151208در آغاز جنگ جهانى اول، سید محمد کاظم یزدى، فتوایى مبنى برضرورت عقب راندن نیروهاى استعمارى غرب صادرکرد وجمع زیادى از علما وعشایر، از شهرهاى عراق به جبهههاى جنگ رفتند. اشتباه فرمانده عثمانى و بدرفتارى نیروهاى عثمانى با شیعیان ودرگذشت سید محمد سعید حبوبى، سبب شکست آنان شد. علماى نجف، به سال 1917، عثمانیان را از این شهر بیرون و حاکمیت مستقلى را در شهر اعمال کردند وبا دخالت انگلیسیها، مبارزه کردند. پس ازدرگذشت سید محمد کاظم یزدى، مردم عراق نهضت خود را به رهبرى میرزامحمدتقى شیرازى، علیه استعمار بریتانیا و اشغالگران انگلیسى ادامه دادند. مبارزات در سال1920/1339م به سرعت به همه نقاط عراق سرایت کرد و ثورة العشرین نام گرفت. و در پى شکست آن، عراق به اشغال نیروهاى انگلیسى در آمد. این امر سبب تبعید و مهاجرت علما به ایران شد. مهاجرت علما، احساسات ضدانگلیسى را در ایران و عراق افزایش داد و این رویداد، به تشکیل کمیته ضداشغالگرى در ایران و اعتراض به تروریسم انگلیس در عراق انجامید.پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی (وابسته به دفتر تبلیغات اسلامی حوزه علمیه قم)حوزه29شماره 166-16520120922اولتیماتوم روس و نقش علماى نجف125163599FAاحمدرهدارJournal Article20151208ماجراى اولتیماتوم روس - که بهانه آن اعتراض روسها به فعالیت مورگان شوستر در ایران بود - از دیدگاه علماى شیعه، به مثابه بود و نبود انقلاب مشروطیت مطرح بود و سکوت در برابر آن، به منزله پیروزى استبداد و استعمار تلقى مىشد. از اینروى، بویژه پس از شکست و سرخوردگى در قضیه مشروطه دوم، که به اعدام برخى و تبعید برخى دیگر از علما انجامید، با تمام قوا تلاش کردند تا به برگ برندهاى براى آنان تبدیل شود. اهمیت قضیه چندان بود که حتى برخى از علماى ضد مشروطه، از جمله آیتالله سید محمدکاظم طباطبایى یزدى نیز، در این خصوص به فعالیت پرداخته و اعلامیه صادر کردند.پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی (وابسته به دفتر تبلیغات اسلامی حوزه علمیه قم)حوزه29شماره 166-16520120922ولایت عامه در آثار فقهى سیّدمحمدکاظم یزدى164212600FAمحمد صادقمزینانیJournal Article20151208موضوع این مقال، بیان باور سیّد یزدى به ولایت عامه فقیه و در ضمن پاسخ به پارهاى از شبههها در این باره است. سیّد یزدى در اندیشهها و آثار فقهى که از خود به جاى گذارده، ولایت عامه فقیه را به خوبى نمایانده است، و آن را در ابواب گوناگون فقه باز تاب داده است که در عروة الوثقى، رساله سؤال و جواب و حاشیههایى که بر پارهاى از رسالههاى مراجع پیش از خود دارد، این مطلب را مىتوان به دست آورد. وى، در جاى جاى فقه، ارجاع به حاکم شرع و فقیه جامع الشرایط مىدهد. اصل نیابت و ولایت عامه فقیه در نزد او، اصلى مفروغ عنه بوده است. به باور وى اختیارات حاکم و فقیه جامع الشرایط، بسیار فراتر از فتوا، قضا و حتى امور حسبیه به معناى حداقلى آن است. در منظومه فکرى وى، حاکم شرعى، حکم به رؤیت هلال مىدهد، مقام قضا را بر عهده مىگیرد، حدود و تعزیرات، دیات و قصاص را به اجرا مىگذارد، امور سفیهان، قاصران و موقوفات را بر عهده مىگیرد. قبض فقیه جامع الشرایط، قبض امام معصوم است. از این رو، تصرف در اموالى که در زمان امام معصوم، شأن مقام امامت بود، در روزگار غیبت، زمام آن به دست حاکم و نایب عام امام است. در کتاب خمس و زکات، در بسیارى از مسائل، با توجه به نیابت و ولایت فقیه فتوا داده است.
در پایان، با عنوان: ولایت کدام حاکم، به برخى از مسائل مرتبط با ولایت فقیه از نگاه سیّد پرداخته شده است.پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی (وابسته به دفتر تبلیغات اسلامی حوزه علمیه قم)حوزه29شماره 166-16520120922تقلید اعلم، بر اساس تخصص در فقه در نگاه صاحب عروه فهرست213244601FAعلیاکبرJournal Article20151208در این مقال، ابتدا، موضوع تخصص در فقه طرح مىشود و محور و مدار این بحث، دیدگاه حاج شیخ عبد الکریم حائرى، مؤسس حوزه علمیه قم، قرار مىگیرد.
و این که چرا، به این مسأله، با همه نیازى که به آن بوده توجه نشده و مورد کالبد شکافى قرار نگرفته است، از بُعد سیاسى نگاهى اجمالى به آن افکنده مىشود.
سپس دو مبناى: تجزى و اجتهاد مطلق، موردِ واکاوى قرار مىگیرد که تخصص بر اساس این دو مبنى، چه حکمى دارد و فقیهان در این باره چه مشى دارند که پس از بحث و بررسى، این نتیجه به دست مىآید: تخصص در فقه را فقیهان روا مىدانند و نظر متجزى متخصص را حجت براى دیگران.
آن گاه، بحث محورى دیگرى که در ارتباط با تخصص در فقه مطرح است، تعریف اعلم است که بر اساس دیدگاهِ صاحب عروه، پى گرفته مىشود. و دلیل اصلى مراجعه به اعلم، که همانا سیره عقلا باشد، در کانون بررسى قرار مىگیرد و دیدگاه عالمان و فقیهان دراین مسأله بازگو مىشوند.
بحث دیگرى که پس از بیان ادله مراجعه به اعلم، مجال طرح مىیابد، موضوع تبعیض در تقلید است و بیان دیدگاه صاحب عروه که قائل به تبعیض در تقلید است و نقل فتواى محشین عروة الوثقى. به روشنى بیان مىشود که بسیارى از فقیهانى که ذیل فتواى سیّد یزدى، فتواى خود را طرح کردهاند، نظر سیّد صاحب عروه را در تبعیض تقلید پذیرفتهاند.
که این، در حلّ مشکل تقلید بر اساس تخصص در فقه، راه گشا شناسانده و معرفى مىشود و در این فرایند، هرکس، در هر رشتهاى، مىتواند به متخصص همان رشته فقهى، که اعلم نامیده مىشود، مراجعه کند.پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی (وابسته به دفتر تبلیغات اسلامی حوزه علمیه قم)حوزه29شماره 166-16520120922تجلّى ولایت عامه در سیره عملى آیتاللّه سیدمحمدکاظم یزدى245303602FAJournal Article20151208سیره عملى سیّد محمد کاظم یزدى، در مراحل گوناگون زندگى سیاسى وى، بیانگر باور عمیق و قاطع ایشان به ولایت عامه فقیه است. در این نوشتار، با اشاره به چند نکته: چگونگى حکم حکومتى، تمایز حکم و فتوا، تعبیرهاى گوناگون از حکم حکومتى و... نشان خواهیم داد که ایشان با صدور احکام ولایى بسیار، ولایت عامه فقیه را به نمایش گذاشته است: حکم به تعطیلى موقت حج، حکم به تادیب و عزل مسیو نوژ بلژیکى، حکم جهاد علیه انگلیس، روس و ایتالیا به هنگام اشغال جنوب و شمال ایران و طرابلس، رهبرى نهضت عراق، تعیین جانشین براى نهضت و دهها حکم ولایى دیگر که به نمونههایى از آن در مقاله اشاره شده، بیانگر آن هستند که ایشان نه تنها به ولایت عامه فقیه باور داشته، بلکه آن را نیز، اعمال کرده است.پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی (وابسته به دفتر تبلیغات اسلامی حوزه علمیه قم)حوزه29شماره 166-16520120922سالشمار زندگى علمى، سیاسى و اجتماعى سیّدمحمدکاظم یزدى304312603FAعلی اکبرزمانی نژادJournal Article20151208پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی (وابسته به دفتر تبلیغات اسلامی حوزه علمیه قم)حوزه29شماره 166-16520120922مأخذشناسى زندگى علمى، سیاسى و اجتماعى سیّدمحمدکاظم یزدى313337604FAعلی اکبرزمانی نژادJournal Article20151208پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی (وابسته به دفتر تبلیغات اسلامی حوزه علمیه قم)حوزه29شماره 166-16520120922خلاصه مقاله ها به عربی338342605FAپنامرصامی انورJournal Article20151208