پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی (وابسته به دفتر تبلیغات اسلامی حوزه علمیه قم)حوزه26شماره 154-15320090923اندر گسست زنجیرهاى خرافه316685FAاحمدترابیJournal Article20151210پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی (وابسته به دفتر تبلیغات اسلامی حوزه علمیه قم)حوزه26شماره 154-15320090923ریشههاى خرافه و خرافهگرایى و راههاى مبارزه با آنها1780686FAJournal Article20151210پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی (وابسته به دفتر تبلیغات اسلامی حوزه علمیه قم)حوزه26شماره 154-15320090923آسیبهاى خرافه بر کیان اسلام و تشیّع1780687FAعباسرضویJournal Article20151210<em>در این مقال، آسیبهاى خرافه بر باورها و ارزشهاى دینى و اجتماع، به بوته بررسى نهاده مىشود.<br /> در بررسى آسیبها بر باورهاى دینى، این نتیجه را به دست مىدهد که این پدیده، زمینه را براى شرک، جدایى امت از امام و سستباورى و دینگریزى فراهم مىآورد.<br /> اما اینکه در حوزه ارزشهاى دینى اگر خرافه راه پیدا کند، چه اتفاقى مىافتد، از سه آسیب جدى سخن به میان آمده است که بىگمان پیامد راهیابى و رخنهگرى خرافه به حوزه ارزشهاست: بىتوجهى به زمان در تفسیر دین، تأثیر متقابل خرافات و عافیتطلبى و اشاعه اباحىگرى.<br /> و در حوزه اجتماع، خرافه سبب عقبماندگى علمى، انحطاط علوم دینى و گسترش نابسامانیهاى اجتماعى مىشود.<br /> در پایان به نقش عالمان دینى در رویارویى با خرافهها در حوزههاى گوناگون پرداخته مىشود.</em>پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی (وابسته به دفتر تبلیغات اسلامی حوزه علمیه قم)حوزه26شماره 154-15320090923نقش عالمان شیعه در خرافهزدایى در تاریخ معاصر152205688FAسید حسینهمایون مصباحJournal Article20151210<em>خرافات دینى، نه تنها دین را از کارآیى، تعالى آفرینى باز مىدارند که جامعه دینى را دچار آسیبهاى فراوان مىکنند و سد راه تکامل و شکوفایى آن مىشوند.<br /> در این مقال، مفهوم و معناى خرافه و قلمرو آن، نقش ویرانگر خرافهها، در دین و جامعه دینى و پیامدهاى آنها: خلوصزدایى، غلو، اباحىگرى، تحریف دین، گسترش سحر و جادو، به بوته بررسى نهاده مىشود و نقشآفرینى علما در رویارویى با خرافهها و این پیامدها ناکارآمد سازدین، به روشنى بیان مىشود و آنگاه از ابزار و شیوههاى عالمان آگاه در مبارزه با خرافههاى دینى سخن به میان مىآید، از جمله: شناسایى انگیزهها، زمینههاى رویش خرافه، بازاندیشى و نوفهمى بر پایه اعتماد و اعتبار به خرد آدمى و... .</em>پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی (وابسته به دفتر تبلیغات اسلامی حوزه علمیه قم)حوزه26شماره 154-15320090923ریشههاى رویش و راههاى زدایش خرافهها در ساحت دین206236689FAمحمد جوادرودگرJournal Article20151210<span style="font: 12px/normal Tahoma, Arial, Helvetica, sans-serif; text-align: justify; color: #000000; text-transform: none; text-indent: 0px; letter-spacing: normal; word-spacing: 0px; float: none; display: inline !important; white-space: normal; widows: 1; font-size-adjust: none; font-stretch: normal; background-color: #ffffff; -webkit-text-stroke-width: 0px;">خرافه باورهاى باطل و فاقد مبانى علمى - عقلانى است که با اصول و ارزشهاى اسلامى در تعارض و تضاد است و یکى از ساحتهایى که زمینهها و ریشههاى رویش خرافات در آن از حیث نظرى و عملى وجود دارد عرفان بهمعناى عام و عرفان و تصوف اسلامى به معناى خاص است که ریشهها و بسترهاى آن در این مقاله تحلیل و تعلیل شده و جهل علمى و جهالت عملى نقطه مرکزى خرافهگرایى معرفى شده است.</span><br style="font: 12px/normal Tahoma, Arial, Helvetica, sans-serif; text-align: justify; color: #000000; text-transform: none; text-indent: 0px; letter-spacing: normal; word-spacing: 0px; white-space: normal; widows: 1; font-size-adjust: none; font-stretch: normal; background-color: #ffffff; -webkit-text-stroke-width: 0px;" /><span style="font: 12px/normal Tahoma, Arial, Helvetica, sans-serif; text-align: justify; color: #000000; text-transform: none; text-indent: 0px; letter-spacing: normal; word-spacing: 0px; float: none; display: inline !important; white-space: normal; widows: 1; font-size-adjust: none; font-stretch: normal; background-color: #ffffff; -webkit-text-stroke-width: 0px;"> از جمله بحثهاى طرح شده راههاى زدایش خرافات در حوزه عرفان است که معرفى جامع و کامل عرفان ناب اسلامى، ارائه شاخصهاى علمى و عملى براى شناخت و نفى خرافات، شناساندن عارفان حقیقى، تعمیق عقلانیت عرفانى و روحیه اجتهادگرایى در آن و... از جمله آنهاست.</span>پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی (وابسته به دفتر تبلیغات اسلامی حوزه علمیه قم)حوزه26شماره 154-15320090923ساى بابا و توهم تجلى خداگونه237262690FAمحمد حسینکیانیپژوهشگر اخلاق و عرفان پژوهشکده باقرالعلوم.Journal Article20151210<em>عرفانهاى نوظهور اشاره به رونق جریانهاى فکرى است که در دهههاى گذشته با شکلى متفاوت در دنیاى معنوى به راه افتاده است. در بدو فراگیرى این عرفانها امر بر شمارى مشتبه شد که عرفانهاى نوظهور، گرایشهاى معنوى منکر وجود خدا هستند، حال آنکه در این عرفانها اشاراتى به وجود خداوند رفته است، لکن مسأله بر سر میزان اعتبار خدا و چگونگى قدرتنمایى او در امور انسانى است. بدین سان که این گرایشها از آن جهت که اثرپذیرفته از جریانهاى مدرن غربىاند، به شدت بر انسانگرایى تکیه دارند و به هیچ عنوان حاضر نیستند از اصول اولیه خود، یعنى اومانیسم و سکولاریسم، دست بردارند. از جهت دیگر، چون این نحلهها عنوان عرفان، دین و یا معنویت را به خود گرفتهاند، ناگزیر، در فراخور احوال و نوشتار و گفتار خویش سخن از خدا و یا خدایان متعدد را به میان آوردهاند.<br /> ساتیا ساى بابا به عنوان یکى از مروجین عرفانهاى نوظهور در هند داراى آوازهاى جهانى است. او بر اساس تعالیم کهن هندو و ویژگیهاى منحصر به فرد عرفانهاى نوپدید داراى تعالیم قابل توجهى است.<br /> نگارنده در این مقاله سعى دارد تا بعد از اشارهاى کوتاه به ویژگیهاى تجلّیهاى خدا در هندوئیسم، ادعاى نوع رابطه ساتیا ساى بابا با خدا و تجلّیهاى سهگانه او را بررسى کند.</em>پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی (وابسته به دفتر تبلیغات اسلامی حوزه علمیه قم)حوزه26شماره 154-15320090923چند اثر پیرایهزدا از فرهنگ دینى237262691FAغلامرضاصادقیJournal Article20151210<em>این مقاله به بررسى ده اثر مهم در زمینه نقد خرافه و خرافهگرایى مىپردازد.<br /> کتاب نخست کلثوم ننه یا (عقاید النساء) نوشته آقاجمال خوانسارى است که با زبان طنز و در پانزده باب، خرافات رایج در اواخر عصر صفوى را به نقد کشیده است.<br /> اثر بعدى التنزیه فى اعمال التشبیه، به قلم علاّمه سیدمحسن امین است. ایشان خرافات و تندرویهاى شمارى از شیعیان را درخصوص مراسم عزادارى در روز عاشورا، سبب زشت جلوهگر شدن چهره شیعه دانسته و یکایک آنها را با دلیل و سند رد کرده است.<br /> در ادامه، کتاب ابوهریره نوشته سیدعبدالحسین شرفالدین مورد بررسى قرار گرفته است. به عقیده شرفالدین، خیانتها و بدعتهاى ابوهریره در جعل احادیث، سبب خرافه پراکنیهاى بسیار و وارد کردن اسرائیلیات به حوزه دین و ضربه به سنت شده است. وى چهل حدیث از ابوهریره را که پارهاى از آنها از اسرائیلیات است، در این اثر بررسى مىکند.<br /> لؤلؤ و مرجان، نوشته میرزا حسین نورى اثر مورد بررسى بعدى است. این کتاب در دو بخش به اخلاص در عبادت و پرهیز از ریا، و نیز ارزش صدق و راستگویى مىپردازد. در این بخش، به شرح درباره دروغ بحث مىکند، اقسام دروغ را مىشمارد و از دروغهاى رایج در بین روضه خوانان و نقل وقایع عاشورا، سخن به میان مىآورد و از علماى دین مىخواهد که با این پدیده زشت و زیانبار مبارزه کنند و نگذارند دروغ به محافل حسینى و مرثیه سرایى و منبر راه یابد.<br /> و نیز در این مقاله اثرى از حاج سراج انصارى با عنوان شیعه چه مىگوید معرفى مىشود و ایرادات وى به خرافات و پاسخهایى که به روشنفکران دین ستیز آن روزگار مىدهد، فراروى اهل نظر و دغدغهمندان گذارده مىشود.<br /> اثر فخیم علامه امینى؛ الغدیر فى الکتاب والسنه والادب، که فهرستى بلند از خرافات غالیان و راویان دروغپرداز در یازده جلد آن آمده، موضوع بعدى این مقاله است.<br /> در ادامه این مقاله، دو اثر از شهید مطهرى: 1. دفاع از سیزده و 2.کتاب حماسه حسینى، به بحث گذارده شده است که سراسر خبر از مبارزه ایشان با خرافهپراکنى حول معارف دینى و موضوع عاشورا مىدهد.<br /> کتاب مورد بحث بعدى، غلو، درآمدى بر افکار غالیان در دین، نام دارد که نوشته نعمتاللّه صالحى نجفآبادى است. نویسنده در دو بخش به مفهوم و گستره غلو، و عوامل غلو و راههاى نفوذ غالیان پرداخته است.<br /> آخرین کتاب در این مجموعه الصحیح من سیره رسول الاعظم اثر جعفر مرتضى عاملى است. ایشان با ذکر نمونههایى بسیار از خرافاتى که در باورهاى شیعه راه یافته است، مستنداً به نقد و رد آنها مىپردازد.</em>پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی (وابسته به دفتر تبلیغات اسلامی حوزه علمیه قم)حوزه26شماره 154-15320090923معرفى دو اثر در اخبار ساختگى263326692FAغلامرضاصادقیJournal Article20151210<em style="text-align: justify; color: #000000; text-transform: none; line-height: normal; text-indent: 0px; letter-spacing: normal; font-family: Tahoma, Arial, Helvetica, sans-serif; font-size: 12px; font-variant: normal; font-weight: normal; word-spacing: 0px; white-space: normal; widows: 1; background-color: #ffffff; -webkit-text-stroke-width: 0px;">در این معرفى، زوایاى دیدگاه نویسنده و محقق نقاد و سره از ناسرهشناس، هاشم معروف الحسینى، و بررسى و نقدهاى راهگشا و دانشافزاى وى، درباره سنت، صحابه، جعل حدیث و چرایى و چگونگى راهیابى این پدیده به مجامع روایى اهل سنت و شیعه نموده مىشود و از نخستین گامها در نسبتهاى دروغ به رسول خدا(ص) با دلیلها و برهانهاى دقیق و خدشهناپذیر، سخن به میان مىآید. که گشودن این بحث به دفاع دقیقى از شیعه، که آن را شمارى از ناآگاهان و غرضورزان، نخستین رهرو این راه کژ مىانگاشتند، مىانجامد و در ضمن، این نقد را به شیعه وارد مىسازد که در عرصه روشنگرى نسبت به نسبتهاى ناروا و دروغ به رسول خدا(ص) کوتاهى ورزیده و آثار راهگشایى عرضه نکرده است.<br /> آنچه در این اثر، جلوه زیبایى دارد و در این معرفى به آن اشارت شده، چگونگى برخورد ائمه اطهار با سازندگان حدیث و سب و لعنگویان است.<br /></em>پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی (وابسته به دفتر تبلیغات اسلامی حوزه علمیه قم)حوزه26شماره 154-15320090923دغدغههاى محدث قمى از گسترش خرافه و تحریف365401693FAغلامرضافدکیJournal Article20151210<em>در این مقال، جایگاه شیخ عباس قمى، نموده مىشود، تا معیار بودن سخن و نظر او براى خواننده، به درستى جا بیفتد. آنگاه دیدگاه این محدث بزرگ، درباره خرافه و ریشههاى آن، یک یک برشمرده مىشود و هشدارها و دغدغههاى وى، درباره پیامدهاى ویرانگرانه خرافهها، که همانا دروغ بر خدا و پیامبر(ص) و وهن دین و مذهب است، نمایانده مىشود. و اینکه چه شد اینسان خرافهها گسترش یافتند، زیارت نامهسازى، دخل و تصرف در ادعیه، غلو و بزرگنمایى، مزارسازى، تحریف تاریخ و جعل حدیث و... رواج یافت، از زبان این محدث دقیقاندیش، آگاه و باتجربه روایت مىکند که: نادانى، تسامح در ادله سنن، پیشبرد حق با هر وسیله، دنیاطلبى و سکوت و بىتفاوتى عالمان، واعظان و نویسندگان بىتعهد و سادهاندیش، مهمترین عامل این همه نابسامانى در طول تاریخ بوده است.</em>پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی (وابسته به دفتر تبلیغات اسلامی حوزه علمیه قم)حوزه26شماره 154-15320090923مَشرَعَةُ بحارالانوار402425694FAمحمد تقیاکبرنژادJournal Article20151210<em>شناخت حدیث سره از ناسره، مجعول از غیرمجعول، از دغدغههاى فکرى محدثان و فقیهان شیعه، به پیروى از امامان(ع) و شاگردان آن بزرگواران بوده است. کتاب مشرعة بحارالانوار در همین راستا شکل گرفته است.<br /> در این مقال، پس از بیان ویژگیهاى این اثر و ضرورت نگارش این گونه آثار، به روش و مبناى کار مؤلف در نقد روایات بحار پرداخته مىشود، که همانا »وثوق سندى« است. براساس این مبنا روایاتى در دایره حجیت قرار مىگیرند که از سند معتبرى برخوردار باشند و روایاتى که از سند معتبر برخوردار نیستند، در این دایره قرار نمىگیرند، گرچه داراى مضامین عالى باشند. در این مقال، این روش و مبناى مؤلف محترم نقد مىگردد و روش مشهور فقیهان که همانا »وثوق صدورى« است، تأیید و با ادله تقویت مىشود.</em>پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی (وابسته به دفتر تبلیغات اسلامی حوزه علمیه قم)حوزه26شماره 154-15320090923فهرست موضوعی426450695FAمحمد تقیاکبرنژادJournal Article20151210