آیتالله میلانی جز هوشمندی ذاتی، از سرمایههایی چون قدرت نیرومند ضد استعماری و استبدادی، نوآوری و تولید دانش و حقگرایی و پرهیز از توهمزدگی برخوردار بود. ایشان با بهرهگیری از این تواناییها توانست از علوم عقلی و عرفان بهمثابۀ دو ظرفیت مهم تمدنی بهره ببرد و در حوزۀ سیاست به گفتمانسازی روی آورد. آیتالله میلانی توانست با استفاده از آزاد اندیشی، از حجاب اعظم علم عبور کند و با پاسخگویی و مشورت و آیندهنگری و توسعۀ ارتباطات علمی و تولید دانش، به قدرت شگفتانگیز علم دست یابد. ایشان در ادامه کوشید تا از یکسو راه دستیابی به اجتهاد را به نخبگان نشان دهد و از سوی دیگر، با ترویج مبانی در میان مردم، نیل به حق را که اساس تمدنسازی است، گسترش دهد.